طراحی و ساخت سامانه بازیابی آب از گازهای احتراق خروجی دودکش واحد تولید برق نیروگاه سیکل ترکیبی، به روش جذب با استفاده از جاذب های هوشمند

از تابستان سال ۱۳۹۶ با اوج گیری گرما و خشکسالی و بحران کم آبی در سراسر کشور به ویژه صنایع نیروگاهی، ایده اولیه دستیابی به یک منبع آب غیر متعارف به جز منابع طبیعی و آبهای سطحی و سدها، در ذهن اینجانب شکل گرفت.
در نیروگاه های سیکل ترکیبی مقادیر بسیار زیادی گاز متان سوزانده می شود که یکی از اصلی ترین محصولات احتراق آن H2O است. یک توربین گازی ۱۶۰ مگاواتی در حال فول لود حدود kg/s 450 جریان گازهای احتراق خروجی آن می باشد که با در نظر گرفتن متوسط توان ۱۱۰ مگاوات حدود kg/s 310 گازهای احتراق خروجی دارد که دمای آن در استک بویلر بازیاب حدود ۱۳۵-۱۸۰درجه سانتیگراد است. با توجه به درصد وزنی رطوبت به طور متوسط ۵% در گازهای خروجی استک بویلر بازیاب، به طور متوسط بین ۶۰-۸۰ تن بخار آب در هر ساعت همراه با گازهای خروجی از اگزوز یک واحد نیروگاهی خارج می‌شود. با بررسی گزارش اجرای طرح صنعتی جداسازی جیوه از گازهای احتراق حاصل از سوختن ذغال سنگ در یکی از نیروگاههای آمریکا، این روش که برگرفته از تکنولوژی جذب به عنوان یکی از تکنولوژی های نوظهور از سال ۲۰۰۳ در این کشور بوده است، مورد مطالعه قرار گرفت که در نتیجه این تحقیقات ایده اولیه طراحی یک پایلوت تحقیقاتی بر همین اساس با بکارگیری نوع خاصی از جاذب که بتواند ذرات بخار آب را از گازهای احتراق خروجی از دودکش واحدهای سیکل ترکیبی جداسازی کند، تهیه و به مدیریت نیروگاه دماوند ارایه شد که با موافقت و حمایت مدیریت این نیروگاه، مراحل ساخت پایلوت تحقیقاتی این طرح در دستور کار قرار گرفت.
در سال ۱۳۹۹ با تکمیل پایلوت اولیه و انجام مراحل تحقیقاتی نیمه صنعتی به شکل عملی بر روی بویلر واحد گازی G15 نیروگاه سیکل ترکیبی شهدای پاکدشت(دماوند)، با کسب نتایج مورد انتظار از این طرح، اقدام به ثبت اختراع این ایده نوآوارنه برای اولین بار در کشور شد.
همچنین طی فرایند ارزیابی و داوری سی ششمین جشنواره امتنان از نخبگان جامعه کارو تولید، به عنوان طرح برتر سال ۱۴۰۳ در استان تهران از بین ۲۳۰ هزار واحدصنفی موجود در سطح استان و در سطح کشوری نیز به عنوان یکی از طرح های منتخب پذیرفته شد.

این تکنولوژی تلفیقی از علوم مهندسی نانو فناوری، شیمی و مکانیک سیالات می باشد که از سال ۲۰۰۳ در آمریکا به عنوان یک تکنولوژی جدید در زمینه جداسازی آلاینده ها و سایر ذرات معلق در یک محیط گازی با استفاده از جاذب های هوشمند در حال توسعه است.این تکنولوژی با هدف جداسازی بخارات آب معلق در گازهای احتراق برای اولین بار در ایران توسط متخصصین داخلی نیروگاه دماوند بومی سازی شده و نمونه مشابهی از این نوع طراحی در دنیا وجود ندارد.
با هدف استحصال آب با کیفیت بالا، در سامانه اختراعی از یک محلول جاذب که انتخاب‌پذیری بالایی برای جذب آب دارد استفاده شده است. بخشی از گازهای خروجی از دودکش نیروگاه با مکش ایجاد شده توسط بلور دستگاه به داخل سامانه کشیده می شود. یک فلومتر میزان گازهای ورودی را نشان می‌دهد و با تنظیم شیر ورودی و ونت بلوور می‌توان دبی حجمی دقیق گازهای ورودی را تنظیم نمود. گازهای حاصل از احتراق بابیش از ۵% رطوبت، در یک برج جذب حاوی پکینگ با ماده جاذب تماس داده شده و با بازدهی ۶۸% رطوبت آن گرفته می‌شود. درون برج از پکینگ زینتالکس پر شده است که سطح تماس جاذب مایع با گازهای دودکش را به میزان بسیار زیادی افزایش می‌دهد. محلول جاذب یک نمک معدنی است که در غلظت ۷۰% نقطه جوش ۱۶۵ درجه سانتیگراد دارد و در حالتی که آب را به خود جذب می‌کند و رقیقتر شود، با غلظت ۴۰% نقطه جوشی حدود ۱۲۰ درجه سانتیگراد پیدا می‌کند و این محدوده با محدوده دماهای گازهای خروجی از استک بخار که حدود ۱۳۵ تا ۱۸۰ درجه سانتیگراد است سازگارتر می باشد. ۱ کیلوگرم محلول ۷۷% جاذب معدنی در مجاورت با هوایی که ۳۰% رطوبت نسبی داشته باشد حدود ۳۶۰ گرم آب را به خود جذب می‌کند.
محلول جاذب توسط یک پمپ سیرکوله می‌شود و بخشی از محلول جاذب که به حداقل غلطت رسیده است، به برج دفع وارد می‌شود. در برج دفع به دلیل کاهش فشار ناگهانی محلول، عملیات فلش اتفاق می‌افتد و مقدار قابل توجهی از رطوبت جذب شده در محلول معدنی به صورت بخار آب در آمده و از آنجا به سمت یک کندانسور هدایت شده و در آنجا آب خالص عاری از هرگونه ترکیبات اسیدی و سولفوری ناشی از احتراق، پس از تقطیر به صورت اب مقطر با کیفیت اب ذخیره مورد نیاز بویلر بازیاب در یک نیروگاه تولید برق، حاصل می‌شود.

این تکنولوژی تلفیقی از علوم مهندسی نانو فناوری، شیمی و مکانیک سیالات می باشد که از سال ۲۰۰۳ در آمریکا به عنوان یک تکنولوژی جدید در زمینه جداسازی آلاینده ها و سایر ذرات معلق در یک محیط گازی با استفاده از جاذب های هوشمند در حال توسعه است.این تکنولوژی با هدف جداسازی بخارات آب معلق در گازهای احتراق برای اولین بار در ایران توسط متخصصین داخلی نیروگاه دماوند بومی سازی شده و نمونه مشابهی از این نوع طراحی در دنیا وجود ندارد.

در این روش نیاز به تصفیه آب تولید شده نیست. آب حاصل از سیستم به صورت مقطر استحصال و آماده استفاده می باشد.

ماهیت این طرح دستیابی به منابع غیرمتعارف و غیر طبیعی آب می باشد و اساس آن بر همین اصل طراحی شده است که از رطوبت پنهان موجود در گازهای احتراق حاصل از سوختن گاز طبیعی یا گازوییل در نیروگاهها، آب مقطر با کیفیت صنعتی بالا جداسازی شود. با اجرای این طرح در نیروگاه ها و صنایع مصرف کننده سوخت های فسیلی، دیگر نیازی به تامین آب از منابع طبیعی یا منابع آب های سطحی وجود ندارد.

در این روش کلیه ملاحظات زیست محیطی لحاظ شده و نشان سبز از انجمن مدیریت انرژی سبز اروپا را دریافت نموده است

متناسب سازی برداشتهای کشاورزی با توجه به پیش بینی های آب و هواشناسی در حوضه های آبریز استان خوزستان

در کشور عزیزمان ایران در حدود ۹۰ درصد آب استحصالی سالانه در بخش کشاورزی مصرف میگردد.همانگونه که مستحضرید حجم آورد سالانه رودخانه های کشور در طول آمار مشاهداتی تغییرات زیادی دارد.در سالهای اخیر نیز خشکسالی از لحاظ شدت و تعداد رو به افزایش میباشد.لذا با توجه به پیش بینی آب و هواشناسی میتوان حجم آورد رودخانه ها را تخمین زد.بر اساس این تخمینها میتوان سهم بخش کشاورزی را تعیین نمود.

پیش بینی های آب و هواشناسی در چندین حالت میتواند در دسترس قرار گیرد : ۱- پیش بینی های دراز مدت ۲- پیش بینی های میان مدت ۳- پیش بینی های کوتاه مدت.

۱- پیش بینی دراز مدت : این نوع پیش بینی میتواند در بازه زمانی چند ساله نیز میتواند مد نظر قرار گیرد.با این نوع پیش بینی میتوان آورد رودخانه ها را در بازه های زمانی چند ساله تخمین زده و در بهره برداری از منابع آب مد نظر قرار داد.

۲- پیش بینی میان مدت : این نوع پیش بینی در بازه زمانی ماهانه کاربرد دارد. برای یک سال آبی میتوان با توجه به پیش بینی بارش ، پیش بینی رواناب ماهانه را تخمین زده و برای یک سال آبی جهت بهره برداری بهینه از میزان منابع آب استفاده نمود.

۳- پیش بینی کوتاه مدت : این نوع پیش بینی در بازه زمانی روزانه کاربرد دارد. در این نوع پیش بینی میتوان بارش روزانه را تخمین زده و رواناب حاصل از آن را تخمین زد.براساس رواناب تخمین زده شده میتوان بهره برداری از سازه های آبی بخصوص سدهای مخزنی بهره های لازم را برد.

قطره‌بازی؛ چالش خانوادگی برای نجات آب

در راستای ترویج الگوی مصرف بهینه آب در سطح خانواده، طرحی خلاقانه تحت عنوان «قطره‌بازی» طراحی شد. این طرح در قالب یک بازی خانوادگی روزانه، با هدف ارتقاء آگاهی و انگیزه اعضای خانواده نسبت به صرفه‌جویی در مصرف آب است. مأموریت‌های روزانه متنوعی با امتیازدهی مشخص در نظر گرفته شد که شامل استفاده از ادوات کاهنده مصرف (نظیر سرشیرهای کم‌مصرف)، استفاده مجدد از آب خاکستری (جهت آبیاری فضای سبز خانگی)، کاهش دفعات شست‌وشو و آموزش رفتارهای صحیح به کودکان است.

در نتیجه اجرای این طرح، مصرف آب خانوار به‌طور ملموس کاهش یافت، بدون آن‌که کیفیت زندگی یا رضایت اعضای خانواده تحت تأثیر قرار گیرد. همچنین، به‌واسطه هزینه‌های پایین اجرای طرح و امکان تعمیم آن، این تجربه می‌تواند به‌عنوان الگوی مؤثر و کم‌هزینه در سایر خانوارها مورد استفاده قرار گیرد. در راستای ترویج این الگو، اقدام به طراحی بروشور و پوسترهای آموزشی نیز گردید.

طراحی یک بازی تعاملی خانوادگی (ترکیبی از اپلیکیشن و فعالیت‌های واقعی در خانه) با هدف آموزش رفتارهای درست در مصرف آب به کودکان و خانواده‌ها. این بازی به اعضای خانواده امتیاز می‌ده بر اساس عملکردشان در صرفه‌جویی آب، با مأموریت‌های روزانه مثل:

دوش گرفتن کوتاه‌تر از ۵ دقیقه

استفاده از ظرف‌شوی دستی با روش دو لگنه

نصب سر دوش کاهنده مصرف

شستن میوه‌ها در ظرف پر از آب به‌جای آب جاری

آموزش به کودک درباره بستن شیر آب حین مسواک زدن

نصب سردوش کم‌مصرف در حمام و استفاده از سرشیرهای کاهنده فشار برای شیرهای آب آشپزخانه و دستشویی.

جمع‌آوری آب شست‌وشوی سبزیجات و میوه‌ها در لگن و استفاده مجدد از آن برای آبیاری گلدان‌ها و باغچه.

با اجرای برنامه قطره‌بازی، مصرف آب خانوار در ۳ ماه اخیر به‌طور میانگین ۱۸٪ کاهش یافته است (بر اساس قبض‌های آب مقایسه‌ای).

با آموزش روش‌های ساده (مانند شستن ظرف‌ها در دو لگن، استفاده صحیح از ماشین لباسشویی فقط در حالت پر)، آسایش خانواده حفظ شده و کیفیت زندگی کاهش نیافته است.

قطره‌بازی به صورت یک بروشور آموزشی با جدول امتیازدهی طراحی شده و قابلیت استفاده در تمامی خانواده‌ها، مدارس، و حتی مهدکودک‌ها را دارد. فایل‌ها قابل دانلود و چاپ هستند.

علاوه بر کاهش هزینه قبض آب، آموزش رفتارهای مسئولانه باعث کاهش مصرف برق و گاز نیز شده است (مثلاً دوش کوتاه‌تر = صرفه‌جویی در آب گ

طراحی جذاب و بازی‌گونه با استفاده از QRکد برای دریافت فایل‌های آموزشی، پوستر، جدول امتیازدهی و همچنین توسعه نسخه دیجیتال در قالب اپلیکیشن/بات پیام‌رسان‌ها در حال پیگیری است.

تمام روش‌های پیشنهادی از جمله استفاده از آب باران، جلوگیری از هدررفت آب، و آموزش خانوادگی بر پایه حفظ منابع طبیعی، ترویج سبک زندگی پایدار و آموزش نسل آینده طراحی شده‌اند.

اینترنت اشیا در خدمت حفظ آب

اینترنت اشیا در خدمت حفظ آب

اینترنت اشیا در خدمت حفظ آب

طراحی، پیاده سازی، ارزیابی و بهینه‌سازی متدهای نوین مصرف آب در سه حوزه حیاتی: صنعت، خدمات شهری و کشاورزی پایدار

شرح تجربه طراحی، پیاده‌سازی، ارزیابی و بهینه‌سازی متدهای نوین مصرف آب در سه حوزه حیاتی: صنعت، خدمات شهری و کشاورزی پایدار
۱. در حوزه صنعت
طراحی:
• تدوین نقشه جریان آب در خطوط تولید برای شناسایی نقاط پرت و قابلیت‌های بازچرخانی.
• انتخاب فناوری‌های تصفیه نوین مانند راکتورهای غشایی (MBR) و اسمز معکوس (RO).
پیاده‌سازی:
• اجرای پایلوت تصفیه و بازچرخانی آب در کارخانه‌های فولاد و مواد معدنی.
• نصب حسگرهای هوشمند نشت‌یاب و کنتورهای لحظه‌ای برای پایش مصرف.
ارزیابی:
• مقایسه‌ی مصرف آب قبل و بعد از پیاده‌سازی سامانه‌ها (کاهش میانگین ۳۵٪ در مصرف).
• بهبود شاخص “آب مصرفی به ازای واحد محصول” (مثلاً m³/ton).
بهینه‌سازی:
• به‌روزرسانی الگوریتم‌های کنترلی مبتنی بر هوش مصنوعی جهت تنظیم خودکار میزان مصرف آب.
• آموزش اپراتورها جهت نگهداری مؤثر از سیستم‌های تصفیه و مانیتورینگ.
۲. در حوزه خدمات شهری
طراحی:
• تحلیل مصرف آب در ساختمان‌های عمومی، بیمارستان‌ها و مدارس برای شناخت الگوهای رفتاری.
• طراحی سیستم ترکیبی آب باران + آب خاکستری جهت استفاده ثانویه.
پیاده‌سازی:
• اجرای پروژه‌های نمونه در ساختمان‌های دولتی: نصب سیستم تصفیه آب خاکستری برای استفاده در سیفون‌ها و فضای سبز.
• تعبیه شیرآلات هوشمند با سنسور مادون قرمز در سرویس‌ها.
ارزیابی:
• کاهش متوسط مصرف سالانه تا ۴۵٪ در پروژه‌های نمونه.
• افزایش آگاهی عمومی و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان از طریق آموزش و هشدارهای سیستمی.
بهینه‌سازی:
• یکپارچه‌سازی داده‌ها در پلتفرم مدیریت مصرف شهری و تعیین شاخص‌های عملکرد (KPI).
• اتصال سیستم‌ها به شبکه شهر هوشمند (Smart City Platform).
۳. در حوزه کشاورزی پایدار
طراحی:
• تحلیل اکولوژیکی منطقه برای تعیین بهترین نوع آبیاری (قطره‌ای، نوار تیپ، مه‌پاش).
• انتخاب سنسورها برای پایش رطوبت، دما و تبخیر.
پیاده‌سازی:
• نصب سامانه آبیاری قطره‌ای هوشمند با کنترلر مرکزی و اپلیکیشن موبایل.
• استفاده از پهپاد و GIS برای نقشه‌برداری رطوبتی و کنترل دقیق مصرف آب.
ارزیابی:
• کاهش متوسط مصرف آب تا ۶۰٪ در مزارع نمونه.
• افزایش راندمان تولید به دلیل تأمین به‌موقع آب.
بهینه‌سازی:
• افزودن الگوریتم‌های پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوایی جهت آبیاری خودکار.
• آموزش کشاورزان و بهره‌برداران در قالب برنامه‌های توانمندسازی محلی.
نتایج کلیدی تجربه
کاهش مصرف بهبود بهره‌وری کاهش هزینه عملیاتی حوزه
۳۰-۴۰٪ +۲۰٪ ۱۵٪ صنعت
۴۰-۵۰٪ +۱۰٪ ۲۵٪ خدمات شهری
۵۰-۶۵٪ +۳۰٪ ۲۰٪ کشاورزی
ترکیب فناوری‌های نوین، رویکرد سیستمی، مشارکت ذی‌نفعان و آموزش بهره‌برداران، کلید موفقیت در پیاده‌سازی و بهینه‌سازی این متدها بوده است. تکرار‌پذیری و مقیاس‌پذیری بالا، این تجربه را به الگویی قابل تعمیم در سطح ملی و منطقه‌ای تبدیل می‌کند.

بیان مسئله:
در شرایط اقلیمی کنونی و بحران فزاینده منابع آب، سه حوزه اصلی و پرمصرف یعنی صنعت، خدمات شهری و کشاورزی بیشترین تأثیر را بر تعادل منابع آبی کشور دارند. مصرف غیرهدفمند، هدررفت گسترده و عدم بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، باعث کاهش شدید بهره‌وری آب و تشدید فشار بر منابع زیرزمینی شده است.
هدف کلی طرح:
طراحی و اجرای مجموعه‌ای یکپارچه از راهکارهای فناورانه، مدیریتی و بومی‌شده به منظور کاهش مصرف آب، ارتقاء بهره‌وری، و افزایش پایداری منابع آبی در این سه حوزه، با تمرکز بر فناوری‌های نوین و روش‌های قابل تکرار و بومی‌سازی‌شده.
اهداف اختصاصی:
1. شناسایی و تحلیل متدهای نوین مدیریت مصرف آب در سطح جهانی و بومی.
2. طراحی و پیاده‌سازی پایلوت‌های فناورانه در سه حوزه مورد نظر.
3. ارزیابی کمی و کیفی اثرگذاری هر راهکار.
4. بهینه‌سازی مستمر و ارائه الگویی استاندارد و قابل تعمیم در سطح کشور.
نوآوری‌های طرح:
• تلفیق فناوری‌های هوش مصنوعی، اینترنت اشیا (IoT)، حسگرهای رطوبتی و سامانه‌های مدیریت هوشمند در قالب یک مدل بومی‌شده.
• استفاده هم‌زمان از منابع جایگزین مانند آب باران و آب خاکستری.
• به‌کارگیری پایش هوشمند مزرعه‌ای و شهری برای آبیاری و کنترل مصرف.
• توسعه شاخص‌های عملکرد (KPI) قابل سنجش برای هر حوزه.
خروجی‌های مورد انتظار:
شرح نوع خروجی
گزارش کامل طراحی، پیاده‌سازی، ارزیابی و بهینه‌سازی مستندات فنی
داشبورد هوشمند پایش مصرف آب در سه حوزه نرم‌افزار/سامانه
نمونه‌های موفق در کارخانه، ساختمان عمومی و مزرعه پایلوت‌های اجرایی
مدل‌های هوشمند تصمیم‌یار برای بهینه‌سازی مصرف الگوریتم‌ها
راهنمای تکرار پروژه در سایر نقاط کشور الگوهای بومی
مخاطبان و ذی‌نفعان اصلی:
• وزارت نیرو، سازمان آب و فاضلاب، شرکت‌های صنعتی بزرگ
• شهرداری‌ها، شرکت‌های توسعه خدمات شهری
• وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات کشاورزی
• صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت علمی فناوری
• سرمایه‌گذاران حوزه فناوری آب

ضرورت و اهمیت طرح:
با توجه به بحران روزافزون کم‌آبی، کاهش منابع تجدیدپذیر آبی و افزایش رقابت بر سر مصرف آب در بخش‌های مختلف، تمرکز بر کاهش مصرف آب از طریق نوسازی فناوری‌ها در زنجیره تولید، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای پایداری زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی کشور محسوب می‌شود. در این راستا، استفاده از تکنولوژی‌های نوین در فرآیندهای تولید، خدمات و کشاورزی می‌تواند نقطه عطفی در کاهش وابستگی به آب و افزایش بهره‌وری باشد.
اهداف طرح:
1. شناسایی فناوری‌های نوین کاهنده مصرف آب در فرآیندهای تولید و خدمات.
2. طراحی پایلوت‌های اجرایی در هر یک از سه حوزه صنعت، خدمات شهری و کشاورزی.
3. ارزیابی فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی هر متد پیاده‌سازی‌شده.
4. بهینه‌سازی عملکرد و تدوین الگوی بومی قابل تعمیم در سطح ملی.
چارچوب اجرایی پیشنهادی:
در صنعت:
• به‌کارگیری سیستم‌های بازچرخانی آب صنعتی (مانند MBR و RO).
• جایگزینی فرآیندهای خنک‌سازی آبی با سیستم‌های خشک.
• مانیتورینگ مصرف در لحظه با IoT و هوش مصنوعی.
در خدمات شهری:
• نصب شیرآلات هوشمند و کاهنده مصرف.
• بازیافت آب باران و خاکستری در ساختمان‌های عمومی.
• توسعه سامانه‌های پایش مصرف برای مدیریت شهری هوشمند.
در کشاورزی پایدار:
• طراحی سیستم‌های آبیاری دقیق بر پایه حسگر رطوبت و آب‌و‌هوا.
• استفاده از پهپادها و تصاویر ماهواره‌ای برای پایش و کنترل آبیاری.
• بهره‌گیری از روش‌های هیدروپونیک برای تولید با کمترین مصرف آب.
فناوری‌های کلیدی مورد استفاده:
• اینترنت اشیاء (IoT)
• سامانه‌های مدیریت هوشمند منابع (SCADA + AI)
• حسگرهای رطوبت، دما و جریان
• مدل‌های یادگیری ماشین برای پیش‌بینی مصرف
• تصفیه‌گرهای پیشرفته (MBR، UV، اسمز معکوس)
خروجی‌های پیش‌بینی‌شده:
توضیح نوع خروجی
۳۰ تا ۶۵ درصد در حوزه‌های مختلف کاهش مصرف آب
راهنمای کاربردی بومی برای تکرار طرح در سایر مناطق مستندات اجرایی
داشبورد هوشمند مانیتورینگ و تحلیل مصرف سامانه دیجیتال
تحلیل هزینه-فایده اجرای فناوری‌ها در شرایط ایران گزارش ارزیابی اقتصادی
تدوین نقشه راه استقرار فناوری‌های کاهش مصرف آب مدل الگویی ملی
مخاطبان اصلی:
• صنایع آب‌بر (فولاد، سیمان، مواد غذایی)
• شهرداری‌ها و سازمان‌های خدمات شهری
• مزارع بزرگ، سازمان جهاد کشاورزی، شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه آب

بحران جهانی آب و فشار شدید بر منابع آبی کشور، به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، نیازمند تحول بنیادین در شیوه‌های مصرف و بهره‌برداری از آب است. یکی از اثربخش‌ترین راهکارهای نوین، بازچرخانی آب مصرف‌شده در چرخه‌های صنعتی، شهری و کشاورزی است. این راهکار علاوه بر کاهش مصرف آب خام، کاهش آلودگی محیط‌زیست و افزایش پایداری اکولوژیکی را نیز در پی دارد.
اهداف اصلی طرح:
1. طراحی سامانه‌های بازچرخانی آب متناسب با ویژگی‌های هر حوزه.
2. پیاده‌سازی پایلوت‌های کاربردی در کارخانه‌ها، ساختمان‌های عمومی و مزارع.
3. ارزیابی کمی/کیفی راندمان، صرفه‌جویی و تأثیر زیست‌محیطی.
4. بهینه‌سازی فناوری‌ها و ارائه مدل بومی‌سازی‌شده برای توسعه ملی.
رویکرد طرح در سه حوزه:
۱. در صنعت:
• بازچرخانی آب پساب صنعتی با استفاده از فناوری‌هایی مانند:
o MBR راکتور بیولوژیکی غشایی
o RO اسمز معکوس
o سیستم‌های تبخیری و فیلتراسیون چندمرحله‌ای
• استفاده مجدد از آب برای خنک‌سازی، شست‌وشو، و فرآیندهای غیرحساس.
۲. در خدمات شهری:
• تصفیه و بازچرخانی آب خاکستری (دوش، روشویی، لباسشویی) برای استفاده در:
o آبیاری فضای سبز
o فلاش توالت‌ها
• جمع‌آوری و تصفیه آب باران برای استفاده ثانویه در ساختمان‌های عمومی.
۳. در کشاورزی:
• استفاده از پساب تصفیه‌شده شهری و صنعتی برای آبیاری (با رعایت استانداردهای بهداشت خاک و محصول).
• توسعه سامانه‌های تصفیه محلی کوچک (Decentralized Systems) برای روستاها و باغات.
• تلفیق بازچرخانی با آبیاری قطره‌ای هوشمند برای افزایش اثربخشی.
فناوری‌ها و ابزارهای مورد استفاده:
کاربرد فناوری
تصفیه پساب صنعتی و شهری MBR، UF، RO
مانیتورینگ آنی پارامترهای شیمیایی و میکروبی حسگرهای کیفیت آب
کنترل هوشمند فرآیند بازچرخانی سیستم‌های SCADA و IoT
تحلیل داده‌ها برای بهینه‌سازی فرآیند AI + Data Analytics
خروجی‌ها و دستاوردهای قابل انتظار:
مقدار تقریبی شاخص
۳۰ تا ۷۰٪ بسته به حوزه کاهش مصرف آب خام
۲۰ تا ۵۰٪ در مقایسه با روش‌های سنتی کاهش هزینه تأمین آب
محسوس در افق ۵ ساله افزایش طول عمر منابع آبی محلی
قابل توسعه در مناطق صنعتی، شهری و روستایی ارائه الگوی بومی برای توسعه ملی
ذی‌نفعان اصلی:
• صنایع بزرگ و مناطق ویژه اقتصادی
• شهرداری‌ها و شرکت‌های خدمات شهری
• سازمان جهاد کشاورزی، شرکت‌های تعاونی کشاورزی
• شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه آب و پساب
• صندوق نوآوری، معاونت علمی و فناوری، ایمیدرو، وزارت نیرو
استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب، یک رویکرد اثبات‌شده و چندمنظوره برای مقابله با بحران آب، کاهش هزینه‌ها و حفظ محیط‌زیست است. اجرای یک طرح جامع ملی در این راستا، ضمن ایجاد زیرساخت فناورانه، می‌تواند الگویی برای توسعه پایدار منابع آبی کشور ارائه دهد.

با توجه به کمبود منابع آبی تجدیدپذیر و افزایش تقاضای مصرف در صنایع، شهرها و کشاورزی، یکی از روش‌های مؤثر در کاهش مصرف آب خام، استفاده مجدد از پساب‌های تصفیه‌شده است. امروزه فناوری‌های نوین بازچرخانی آب این امکان را فراهم کرده‌اند که پساب‌های تولیدی (صنعتی، شهری یا کشاورزی) پس از تصفیه، برای مصارفی غیر شرب مانند خنک‌سازی صنعتی، آبیاری فضای سبز، یا حتی آبیاری کشاورزی کنترل‌شده مورد استفاده قرار گیرند.
اهداف طرح:
1. طراحی و ساخت پایلوت سیستم بازچرخانی آب برای استفاده مجدد از پساب در هر یک از سه حوزه.
2. پیاده‌سازی و ارزیابی اثرگذاری این سیستم‌ها بر کاهش مصرف آب خام و کاهش هزینه‌های عملیاتی.
3. بهینه‌سازی عملکرد تصفیه و بازچرخانی با استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند حسگرها، هوش مصنوعی و مانیتورینگ لحظه‌ای.
4. تدوین مدل بومی‌شده توسعه و استقرار سامانه‌های بازچرخانی در مقیاس صنعتی و شهری.
ساختار پیشنهادی طرح در هر حوزه:
۱. صنعت:
• تصفیه پساب فرآیندی یا شستشو با سیستم‌های MBR، RO، UV.
• بازچرخانی برای:
o برج خنک‌کن
o شستشوی سطوح یا قطعات
o تغذیه بویلر (در صورت تصفیه پیشرفته)
۲. خدمات شهری:
• استفاده از آب خاکستری (روشویی، دوش، ماشین لباس‌شویی) در ساختمان‌ها.
• بازچرخانی آب تصفیه‌شده برای:
o آبیاری فضای سبز شهری
o شستشوی خیابان‌ها و ماشین‌آلات شهری
o سیفون توالت‌ها در ساختمان‌های بزرگ
۳. کشاورزی پایدار:
• بازچرخانی پساب تصفیه‌شده برای:
o آبیاری باغات و مزارع صنعتی
o استفاده در کشت‌های مقاوم به شوری
• تطبیق سیستم با استانداردهای بهداشت خاک و محصول
فناوری‌های کلیدی مورد استفاده:
کارکرد فناوری
تصفیه پیشرفته پساب با قابلیت حذف میکروارگانیسم‌ها MBR راکتور غشایی بیولوژیکی
تصفیه نهایی برای استفاده صنعتی یا دقیق RO اسمز معکوس
ضدعفونی نهایی برای مصارف فضای سبز و عمومی UV/کلرزنی
مانیتورینگ لحظه‌ای کیفیت و مقدار آب بازچرخانی‌شده SCADA/IoT
بهینه‌سازی الگوهای مصرف و کنترل سیستم‌ها هوش مصنوعی
خروجی‌ها و شاخص‌های موفقیت:
مقدار تقریبی شاخص
۳۵٪ تا ۷۰٪ بسته به حوزه کاهش مصرف آب خام
تا ۵۰٪ در صنایع و شهرداری‌ها کاهش هزینه تأمین آب
افزایش قابل ملاحظه در مناطق پرتنش آبی بهبود شاخص پایداری آبی
قابل پیاده‌سازی در شهرها، مناطق صنعتی و مزارع کشور تولید الگوی بومی توسعه
ذی‌نفعان و مخاطبان طرح:
• وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط‌زیست
• صنایع بزرگ (فولاد، پتروشیمی، معدن)
• شهرداری‌ها و سازمان‌های خدمات شهری
• جهاد کشاورزی، تعاونی‌های تولید کشاورزی
• شرکت‌های فناور فعال در حوزه آب و پساب
• صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری
بازچرخانی آب به‌عنوان یک راهبرد حیاتی برای تاب‌آوری آبی کشور، در صورت همراهی با فناوری‌های نوین و مدل‌های بهره‌برداری بومی، می‌تواند به یک موتور محرک برای کاهش بحران آب، کاهش هزینه‌ها، و توسعه پایدار زیست‌محیطی تبدیل شود.

ایران در زمره کشورهای دارای تنش آبی شدید قرار دارد. منابع مرسوم آب‌های سطحی و زیرزمینی دیگر پاسخ‌گوی نیازهای فزاینده نیستند. در این شرایط، بهره‌گیری از منابع نامتعارف آب شامل پساب تصفیه‌شده، آب خاکستری، آب باران، آب شور و لب‌شور) با استفاده از سیستم‌های نوین تصفیه و بازچرخانی، به یکی از مهم‌ترین راهبردهای تأمین پایدار آب در سه حوزه اصلی کشور تبدیل شده است.
اهداف طرح:
1. شناسایی و بررسی ظرفیت‌های منابع آب نامتعارف قابل بهره‌برداری در هر حوزه.
2. طراحی سیستم‌های فناورانه برای تصفیه، ذخیره‌سازی و استفاده از این منابع.
3. ارزیابی فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی اثربخشی راهکارهای ارائه‌شده.
4. بومی‌سازی و توسعه الگوهای ترکیبی تأمین آب پایدار با استفاده از بازچرخانی و منابع جایگزین.
حوزه‌های اجرایی و راهکارهای پیشنهادی:
صنعت:
• استفاده از آب شور یا لب‌شور برای فرآیندهای خنک‌سازی یا پیش‌تصفیه.
• بازچرخانی پساب صنعتی تصفیه‌شده برای کاربرد مجدد در شست‌وشو یا سیستم‌های بسته.
• شیرین‌سازی آب لب‌شور با فناوری‌های نوین مانند EDR یا RO با انرژی خورشیدی.
خدمات شهری:
• تصفیه و استفاده از آب خاکستری در ساختمان‌های عمومی برای آبیاری و فلاش توالت.
• جمع‌آوری آب باران و استفاده از آن در پارک‌ها، فضای سبز و شست‌وشوی معابر.
• تلفیق منابع نامتعارف با سیستم‌های هوشمند مصرف بهینه (شیرآلات کنترل‌شده با IoT).
کشاورزی پایدار:
• آبیاری با پساب تصفیه‌شده شهری طبق استانداردهای سلامت خاک و محصول.
• بهره‌گیری از آب لب‌شور با سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و کشت‌های مقاوم به شوری.
• تلفیق آب باران، زه‌آب‌ها و بازچرخانی در مزرعه با سامانه‌های هوشمند.
فناوری‌ها و ابزارهای کلیدی:
کاربرد فناوری
تصفیه آب نامتعارف برای استفاده مجدد سیستم‌های تصفیه پساب پیشرفته (MBR, RO, UV)
تأمین آب فضای سبز و خدمات شهری سامانه‌های جمع‌آوری آب باران
تولید آب از منابع لب‌شور در مناطق خشک شیرین‌سازی با انرژی تجدیدپذیر
کنترل خودکار کیفیت و مصرف حسگرهای هوشمند کیفیت آب + IoT
انتخاب منبع بهینه براساس پارامترهای محیطی و هزینه‌ای هوش مصنوعی در بهینه‌سازی ترکیب منابع
خروجی‌های کلیدی طرح:
شرح خروجی
برای هر حوزه و منطقه جغرافیایی مدل ترکیبی تأمین آب از منابع متعارف و نامتعارف
تا ۴۰٪ در مناطق پایلوت کاهش وابستگی به منابع زیرزمینی
تا ۵۰٪ نسبت به روش‌های سنتی کاهش هزینه مصرف آب صنعتی و شهری
برای انتقال و توسعه دانش فنی در کشور اسناد بومی‌سازی فناوری
مخاطبان و ذی‌نفعان طرح:
• وزارت نیرو، سازمان محیط‌زیست، شرکت‌های آب منطقه‌ای
• وزارت صمت، صنایع آب‌بر، مناطق ویژه اقتصادی
• شهرداری‌ها، شرکت‌های خدمات شهری
• وزارت جهاد کشاورزی، مراکز توسعه کشاورزی نوین
• شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه آب، سرمایه‌گذاران سبز
با ترکیب فناوری‌های تصفیه، بازچرخانی و منابع جایگزین، می‌توان به مدلی نوین و پایدار برای تأمین آب در مقیاس صنعتی، شهری و کشاورزی دست یافت. این مدل، کشور را به سمت مدیریت تاب‌آور آب، کاهش وابستگی به منابع سنتی و افزایش پایداری زیست‌محیطی سوق می‌دهد.

با افزایش تنش آبی، افت کیفیت منابع زیرزمینی و افزایش هزینه‌های انتقال آب، تصفیه پساب به سطح آب شرب، که در جهان با عنوان “آب بازیافتی درجه‌یک (Potable Reuse)” شناخته می‌شود، به یک راهبرد پیشرفته و حیاتی تبدیل شده است. فناوری‌های نوین امروز قادرند پساب شهری و صنعتی را تا حد استانداردهای سختگیرانه آب شرب تصفیه کنند. این طرح بر آن است تا این ظرفیت فناورانه را به‌صورت پایلوت در سه حوزه کلیدی به اجرا درآورد.
اهداف کلان طرح:
1. طراحی و ساخت سامانه‌های تصفیه پیشرفته برای بازیابی پساب تا حد استاندارد آب شرب.
2. کاربرد مستقیم یا غیرمستقیم این آب بازیافتی در صنایع حساس، خدمات شهری یا تأمین آب کشاورزی گلخانه‌ای و خوراک دام.
3. ارزیابی بهداشتی، فنی و اقتصادی سیستم‌ها و تحلیل تطابق آن با استانداردهای ملی و بین‌المللی (WHO, EPA).
4. تدوین الگوی بومی‌سازی‌شده و قابل توسعه در مقیاس ملی.
حوزه‌های اجرایی طرح:
۱. صنعت:
• استفاده از آب تصفیه‌شده پیشرفته برای فرآیندهای حساس مانند صنایع دارویی، غذایی و قطعه‌سازی دقیق.
• جایگزینی آب خام با آب بازیافتی در خنک‌سازی بسته، سیستم‌های دیگ بخار و شست‌وشوی تجهیزات.
۲. خدمات شهری:
• تصفیه آب خاکستری و فاضلاب شهری تا سطح آب شرب برای:
o استفاده اضطراری در خشکسالی‌ها
o تأمین آب مصارف غیر شرب عمومی (آبیاری مدارس، مساجد، فضاهای سبز بسته)
• آبیاری سبزیجات شهری در گلخانه‌های بسته با رعایت پروتکل بهداشتی.
۳. کشاورزی پایدار:
• استفاده از آب تصفیه‌شده برای کشت گلخانه‌ای با ارزش اقتصادی بالا (زعفران، توت‌فرنگی، گیاهان دارویی).
• کاربرد در سیستم‌های بسته آبیاری با کنترل دقیق کیفیت.
فناوری‌های کلیدی مورد استفاده:
کاربرد فناوری
حذف BOD، COD و ذرات معلق MBR (راکتور بیولوژیکی غشایی)
حذف یون‌ها، نمک و فلزات سنگین RO (اسمز معکوس)
ضدعفونی نهایی برای اطمینان میکروبیولوژیک UV + ازن‌زنی
حذف مواد آلی، طعم و بو GAC (کربن فعال گرانولی)
پایش کیفیت و کنترل خودکار فرآیند سامانه‌های مانیتورینگ لحظه‌ای
خروجی‌ها و نتایج قابل انتظار:
مقدار تقریبی شاخص
مطابق با استاندارد WHO یا ISIRI 1053 سطح تصفیه
تا ۷۰٪ در صنایع و شهرها کاهش مصرف آب خام
در ۳ حوزه با کیفیت قابل‌اعتماد کاربرد مستقیم یا غیرمستقیم آب بازیافتی
برای توسعه ملی در شرایط بحران تولید دستورالعمل بومی تصفیه پیشرفته
مخاطبان و ذی‌نفعان:
• شرکت آب و فاضلاب، وزارت نیرو، سازمان محیط‌زیست
• صنایع استراتژیک (غذایی، دارویی، فناوری بالا)
• شهرداری‌ها و مدیریت بحران شهری
• جهاد کشاورزی، بهره‌برداران گلخانه‌ای و دامداری‌ها
• صندوق نوآوری و شکوفایی، معاونت علمی، بانک توسعه تعاون
تصفیه پساب تا سطح آب شرب، نقطه اوج فناوری بازچرخانی آب محسوب می‌شود. با پیاده‌سازی این طرح، کشور می‌تواند به سمت استقلال آبی، کاهش وابستگی به منابع زیرزمینی و آمادگی برای شرایط بحرانی حرکت کرده و در عین حال الگویی نوین از اقتصاد چرخه‌ای آب را توسعه دهد.

افزایش بهره‌برداری از منابع نامتعارف آب و پساب، بدون کنترل دقیق، می‌تواند منجر به آلودگی‌های زیست‌محیطی گسترده در آب‌های سطحی، سفره‌های زیرزمینی، خاک و حتی هوا شود. از این رو، هرگونه استفاده مجدد از پساب باید در چارچوب الزامات زیست‌محیطی داخلی (محیط‌زیست ایران) و بین‌المللی (WHO، FAO، EPA) انجام گیرد. این طرح بر آن است تا ضمن تحقق صرفه‌جویی آبی، مدل بهینه‌ای از بازچرخانی ایمن، پایدار و منطبق بر محیط‌زیست ارائه دهد.
اهداف طرح:
1. شناسایی الزامات محیط‌زیستی برای تصفیه و بازچرخانی ایمن پساب در هر حوزه.
2. طراحی سیستم‌هایی منطبق با استانداردهای انتشار، خاک و کیفیت آب در مصارف مجدد.
3. ارزیابی ریسک زیست‌محیطی فرآیند بازچرخانی و ارائه راهکارهای اصلاحی.
4. پایش، کنترل و بهینه‌سازی مداوم عملکرد سامانه‌ها برای حفظ سلامت اکوسیستم.
رویکرد تخصصی طرح در هر حوزه:
۱. صنعت:
• جلوگیری از رهاسازی فلزات سنگین، روغن، آلاینده‌های آلی در منابع آبی یا خاک.
• استفاده از سیستم‌های بسته برای جلوگیری از تبخیر آلاینده‌ها به هوا (VOC).
• پایش دوره‌ای خروجی پساب تصفیه‌شده با استانداردهای محیط‌زیست ایران و EPA.
۲. خدمات شهری:
• کنترل میکروبی، شیمیایی و فیزیکی پساب بازچرخانی‌شده برای فضای سبز شهری.
• ممانعت از انتقال بیماری‌ها یا بوی نامطبوع از طریق سیستم‌های آبیاری باز.
• طراحی سامانه‌هایی برای تصفیه بی‌خطر آب خاکستری با رعایت استاندارد WHO.
۳. کشاورزی پایدار:
• رعایت محدودیت‌ها و الزامات FAO برای استفاده از پساب در آبیاری محصولات خوراکی.
• کنترل تجمع نمک، فلزات و میکروارگانیسم‌ها در خاک.
• طراحی مدل تلفیقی آبیاری قطره‌ای + فیلتراسیون نهایی برای تضمین سلامت خاک و گیاه.
فناوری‌ها و ابزارهای تخصصی مورد استفاده:
کاربرد محیط‌زیستی فناوری
حذف مؤثر آلاینده‌های آلی و شیمیایی خطرناک MBR و GAC
ضدعفونی نهایی و حذف یون‌های خطرناک (مثل نیترات، نیکل) RO + UV/Ozone
مانیتورینگ TDS، COD، BOD، فلزات و پاتوژن‌ها حسگرهای کیفیت لحظه‌ای
اعلام نشت یا عبور از حد مجاز در لحظه سامانه‌های هشدار محیط‌زیستی
پیش‌بینی احتمال تخطی از استانداردها و تنظیم خودکار عملکرد ماژول‌های AI در پیش‌بینی خطر
نتایج و خروجی‌های مورد انتظار:
مقدار تقریبی شاخص
تا ۹۰٪ با تصفیه پیشرفته و پایش مستمر کاهش آلودگی ثانویه در منابع آبی
از طریق تنظیم کیفیت آب بر اساس نوع کشت و ساختار خاک ممانعت از آسیب به خاک
بیش از ۹۵٪ در پایلوت‌ها افزایش انطباق با استانداردهای زیست‌محیطی
در میان کشاورزان، صنایع و نهادهای نظارتی افزایش اعتماد به بازچرخانی آب
ذی‌نفعان کلیدی:
• سازمان محیط‌زیست، وزارت نیرو، سازمان بهداشت جهانی (در همکاری پروژه‌ای)
• صنایع شیمیایی، پتروشیمی، فولاد و معادن
• شهرداری‌ها و شرکت‌های خدمات شهری
• بهره‌برداران کشاورزی، گلخانه‌ها، و دامپروری‌ها
• شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدکننده تجهیزات پایش زیست‌محیطی
رعایت الزامات زیست‌محیطی در بازچرخانی آب نه‌تنها یک الزام قانونی بلکه پیش‌شرط تحقق پایداری در چرخه‌های صنعتی، شهری و کشاورزی است. این طرح با رویکرد فناورانه و مسئولانه، راهکارهایی ارائه می‌دهد که مصرف مجدد آب نه تنها موجب صرفه‌جویی شود، بلکه از هرگونه تأثیر منفی زیست‌محیطی و مخاطره برای انسان و طبیعت جلوگیری گردد.

سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب در صنایع و خدمات (آب‌یار استراتژیک)

اینجانب دکتر حمید منصورفر، دارای دکتری مدیریت استراتژیک و کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی و مدیریت کسب‌وکار با گرایش استراتژیک، بیش از بیست سال سابقه اجرایی، پژوهشی و آموزشی در حوزه‌های مدیریت، بهبود بهره‌وری و راهبری پروژه‌های تحول‌گرا را دارم. تجارب متعددم در مدیریت بخش‌های مختلف اجرایی، فرهنگی و آموزشی، همچنین همکاری با شرکت‌های بزرگ مانند شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و شرکت آب منطقه‌ای استان آذربایجان غربی، بستر مناسبی برای ارزیابی و بهینه‌سازی فرآیندهای مصرف منابع به ویژه آب در اختیارم گذاشته است.

در سوابقم، مسئولیت‌هایی مانند کارشناس بهره‌وری و سیستم‌های مدیریتی، کارشناس رفاهی و اداری در شرکت‌های حوزه آب و انرژی، مشاور و مدیر چندین پروژه پژوهشی، همچنین طراحی و اجرای بیش از ۴۰ طرح فرهنگی و آموزشی وجود دارد که نشان از توان اجرایی بالا و آشنایی عمیق با محیط‌های سازمانی و صنعتی دارد. افزون بر این، بیش از ۱۰ سال دروس تخصصی مدیریت و کارآفرینی، مدیریت بحران، هوشمندسازی کسب‌وکار و مدیریت ریسک را در مراکز دانشگاهی و آموزش عالی تدریس کرده‌ام که این آموزش‌ها نقش بسزایی در آگاهی‌افزایی و پرورش نسل جدید مدیران تحول‌گرا داشته است.

همچنین، سابقه کسب مقام دوم اولین رویداد استارتاپ هوش مصنوعی صنایع و کسب‌وکارها (اسفند ۱۴۰۳) گواه تجربه عملی من در همگرایی فناوری‌های نوین و حل مسائل واقعی حوزه صنعت و مدیریت است.

با توجه به این تجارب، نسبت به چارچوب‌ها و الزامات توسعه، پیاده‌سازی و ارزیابی سیستم‌های مدیریتی هوشمند برای بهینه‌سازی مصرف آب در بخش صنعت و خدمات تسلط کامل دارم و آمادگی دارم با تکیه بر دانش بین‌رشته‌ای مدیریت و فناوری، طرح “سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب در صنایع و خدمات” را در بالاترین سطح کیفی اجرا و توسعه دهم.

سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب در صنایع و خدمات
شرح کوتاه:

این طرح مبتنی بر توسعه یک سامانه هوشمند یکپارچه است که با تلفیق فناوری اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی (AI) و مدل‌سازی استراتژیک، امکان پایش، تحلیل، پیش‌بینی و بهینه‌سازی مصرف آب را در بخش‌های صنعتی و خدماتی استان یزد و سایر نقاط کشور فراهم می‌کند. این سامانه با جمع‌آوری داده‌های بلادرنگ از سنسورها و کنتورهای هوشمند نصب‌شده، الگوهای مصرف را شناسایی و بر اساس شاخص‌های کلیدی بهره‌وری، نقاط بحران و اسراف را پیش‌بینی می‌کند. سپس راهکارهای اجرایی سفارشی‌شده جهت کاهش مصرف، افزایش بهره‌وری و گذار صنایع به سمت آب‌مدیریتی پایدار ارائه می‌دهد.

ویژگی‌ها و نوآوری‌ها:

یکپارچگی داده‌ها: اتصال مستقیم به شبکه‌های هوشمند و پایگاه‌های داده مصرف آب
تحلیل پیش‌بین: پیش‌بینی بحران‌های کم‌آبی و مصرف غیرمعمول با کمک هوش مصنوعی
راهکارهای سفارشی: ارائه راه‌حل عملی و قابل اجرایی متناسب با وضعیت هر مجموعه
آموزش و فرهنگ‌سازی: بخش آموزشی تعاملی ویژه مدیران و کارکنان جهت نهادینه‌سازی فرهنگ مصرف بهینه آب
امکان توسعه: قابلیت تطبیق و گسترش سیستم در سایر استان‌ها و در بخش‌های دیگر خدماتی
مزیت‌ها و تاثیرگذاری:

اجرای این طرح منجر به کاهش چشمگیر مصرف آب و هزینه‌ها در صنایع و واحدهای خدماتی، ایجاد الگوهای موفق مدیریت آب، ارتقاء سطح آگاهی منابع انسانی و کمک به عبور از بحران کم‌آبی در استان یزد و ایران خواهد شد.

طرح “سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب در صنایع و خدمات” به صورت مستقیم از تکنولوژی‌های نوین به منظور کاهش مصرف آب در فرآیندهای تولید و خدمات بهره می‌گیرد. اقدامات این طرح در این راستا به شرح زیر است:

۱. بهره‌گیری از اینترنت اشیا (IoT)
استفاده از سنسورها و کنتورهای هوشمند جهت پایش لحظه‌ای میزان مصرف آب در بخش‌های مختلف صنعتی و خدماتی.
این سنسورها داده‌های بلادرنگ را جمع‌آوری کرده و اطلاعات مربوط به نقاط پرمصرف، هدررفت آب و نشت‌ها را شناسایی و گزارش می‌کنند.
2. تحلیل مبتنی بر هوش مصنوعی (AI)
تحلیل داده‌های مصرف جمع‌آوری‌شده توسط الگوریتم‌های هوش مصنوعی، جهت:
شناسایی الگوهای مصرف غیرکارآمد.
ارائه پیش‌بینی‌هایی برای کاهش موقعیت‌های بحران‌آفرین همچون کمبود یا اتلاف منابع آب.
این تحلیل‌ها امکان جایگزین‌سازی راهکارهای بهینه مانند تغییر در روش‌ها یا دستگاه‌های موجود در خطوط تولید را فراهم می‌سازد.
3. استفاده از سیستم مدل‌سازی پیشرفته
طراحی مدل‌های شبیه‌سازی مصرف آب برای هر فرآیند تولید به‌صورت خاص.
این مدل‌ها به صنایع اجازه می‌دهند پیش از اجرای واقعی تغییرات در خط تولید، تاثیر تکنولوژی‌های جدید (مثلاً جایگزینی دستگاه‌ها یا بازیافت آب) را شبیه‌سازی کرده و بازدهی آن را بسنجند.
4. بازیافت آب در فرآیندهای تولید
پیشنهاد راهکارهای فنی برای بازیافت و بازچرخش آب در چرخه تولید با توجه به نوع صنعت، نظیر:
بازچرخش آب فرایند خنک‌کننده‌ها.
جداسازی و تصفیه آب مورد استفاده در فرایندهای شیمیایی.
5. ایجاد پنل مدیریتی هوشمند (Dashboard)
طراحی داشبوردی برای کنترل و مانیتورینگ مصرف آب به‌صورت یکپارچه. این سیستم اطلاعاتی، روند تغییرات مصرف، نقاط بهبود و اثربخشی اقدامات اصلاحی را به مدیران خط تولید در کوتاه‌ترین زمان نمایش می‌دهد.
6. آموزش و افزایش آگاهی
ارائه آموزش‌های تعاملی به مدیران و کارکنان صنایع درباره استفاده از تکنولوژی‌های جدید از طریق اپلیکیشن “آب‌یار”، که در آن نحوه کاهش مصرف آب و شیوه مدیریت پایدار با ابزارهای نوین ترویج داده می‌شود.
نتیجه:
این طرح با ادغام تکنولوژی‌های IoT، هوش مصنوعی و فرآیندهای بازیافت آب، از نظر کاهش مصرف آب، بازدهی بیشتری برای صنایع و خدمات ایجاد می‌کند و گامی عملی در جهت توسعه پایدار است.

طرح “سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب”، به منظور کاهش مصرف آب و بهره‌وری بیشتر در صنایع، از سیستم‌های بازچرخانی آب بهره می‌گیرد. فعالیت‌ها و اقدامات مرتبط با این شاخص به شرح زیر است:

۱. طراحی و پیاده‌سازی سیستم بازچرخانی هوشمند
سامانه با استفاده از سنسورها و کنتورهای پیشرفته، نقاطی از چرخه تولید را که پتانسیل بازچرخانی آب دارند (مانند آب خروجی از فرایندهای خنک‌سازی یا شستشو) شناسایی و بهینه‌سازی می‌کند. داده‌ها به صورت لحظه‌ای بررسی شده و پیشنهاد‌های عملی برای بازگردانی آب به چرخه تولید ارائه می‌گردد.

۲. استفاده از تکنولوژی‌های تصفیه و خالص‌سازی
طرح شامل افزودن تجهیزات تصفیه مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته به خطوط تولید است. به کمک دستگاه‌های مجهز به روش‌هایی نظیر فیلتراسیون چندلایه، اولترافیلتراسیون و اسمز معکوس، آب مصرف‌شده دوباره قابل استفاده می‌شود. این سیستم در صنایع با مصرف زیاد نظیر تولید مواد غذایی، مواد شیمیایی و نساجی کاربرد دارد.

۳. مدل‌سازی برای بهینه‌سازی چرخه بازچرخانی
با کمک الگوریتم‌های هوش مصنوعی الگوهای مصرف آب شبیه‌سازی می‌شود و اثرگذاری بازچرخانی در هر قسمت از چرخه تولید به صورت خودکار محاسبه می‌گردد. این امکان به مدیران صنعتی داده می‌شود تا میزان بازدهی سیستم بازچرخانی را پیش از اجرا ارزیابی کنند.

۴. کاهش هدررفت در بخش‌های کلیدی تولید
سامانه به صورت هوشمند:

میزان آب مورد استفاده در فرایندهای شستشو و خنک‌سازی را کاهش می‌دهد.
با استفاده از سنسورها، نشتی‌ها و اتلاف‌های آب را شناسایی کرده و نقطه بهینه برای بازچرخانی آب را مشخص می‌کند.
5. فرهنگ‌سازی و آموزش
ارائه آموزش‌های تخصصی به مدیران و کارکنان صنایع، درباره روش‌های بازچرخانی آب و تکنولوژی‌های نوین تصفیه، از طریق پنل آموزشی سامانه.
طراحی بازی‌های شبیه‌سازی‌ شده برای تشویق کارکنان به بازچرخانی آب در فرآیندهای موجود.
6. مزیت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی
اجرای سیستم بازچرخانی آب نه تنها سبب کاهش تقاضای آب تازه در صنایع می‌شود بلکه هزینه‌های جانبی تصفیه و دفع فاضلاب را کم کرده و کمک مستقیم به محیط‌زیست و کاهش بحران کم‌آبی خواهد داشت.

جمع‌بندی فعالیت‌ها
بازچرخانی آب به عنوان یکی از محورهای کلیدی طرح “آب‌یار استراتژیک”، با ترکیب تکنولوژی‌های هوشمند و روش‌های تصفیه پیشرفته، سبب کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری در چرخه تولید می‌شود. این اقدامات در خدمت توسعه پایدار صنعتی و حفظ منابع آبی کشور است.

طرح پیشنهادی “سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب” به صورت مستقیم از قابلیت‌های استفاده مجدد از پساب تولیدی در مصارف صنعتی و فضای سبز بهره‌مند است. اقدامات در این زمینه شامل مراحل زیر می‌باشند:

۱. شناسایی منابع پساب قابل استفاده
سامانه با استفاده از سنسورهای هوشمند و پایش بلادرنگ، به شناسایی منابع تولید پساب در فرآیندهای صنعتی می‌پردازد.
پساب تولیدی در مراحلی نظیر شست‌وشوی مواد اولیه و تجهیزات، فرایندهای خنک‌سازی و عملیاتی، منابعی هستند که قابلیت تصفیه و استفاده مجدد را دارند.
2. تصفیه هوشمند پساب
با استفاده از فناوری‌های تصفیه مبتنی بر اولترافیلتراسیون (UF) و اسمز معکوس (RO)، پساب تولیدشده پالایش و تصفیه‌شده و کیفیت آن به سطح استاندارد مناسب برای استفاده مجدد می‌رسد.
این فناوری‌ها علاوه بر بازیافت پساب برای مصارف صنعتی، می‌توانند کیفیت آب را به سطوح مناسب برای آبیاری فضای سبز برسانند.
3. مدیریت کاربری آب تصفیه‌ شده
الف) مصارف صنعتی:
پساب تصفیه‌شده در چرخه تولید دوباره به کار گرفته می‌شود، نظیر:
استفاده در فرایندهای شست‌وشو و تمیزکاری تجهیزات و مواد.
جایگزینی در سیستم‌های خنک‌سازی آب مدار بسته.
تامین منابع آب سیستم دیگ‌های بخار در صنایع تولید انرژی.
ب) مصارف فضای سبز:
آب تصفیه‌ شده می‌تواند برای آبیاری هوشمند فضای سبز در محیط‌های صنعتی یا پیرامون شهری استفاده شود.
سامانه برنامه‌ریزی خاصی برای تجزیه‌وتحلیل الگوی مصرف و خودکارسازی آبیاری سبز فراهم می‌کند تا از مصرف بهینه و پایدار آب اطمینان حاصل شود.
4. کاهش هزینه‌ها و اثرات زیست‌محیطی
کاهش هزینه‌های مصرف آب تازه در صنایع و کاهش وابستگی به منابع طبیعی آب.
کاهش تخلیه فاضلاب صنعتی و اثرات مخرب زیست‌محیطی آن.
5. سیستم هوشمند مدیریت پساب
استفاده از یک داشبورد مدیریتی جامع برای نمایش میزان تولید پساب، عملکرد سیستم تصفیه و حوزه‌های استفاده مجدد از آن.
این سیستم نقش مهمی در سیاست‌گذاری و کنترل منابع آبی تصفیه‌شده ایفا می‌کند.
6. آموزش و فرهنگ‌سازی
ارائه آموزش‌های تعاملی برای مدیران و کارکنان در خصوص تکنیک‌های بازچرخانی آب و استفاده اصولی از پساب در کاربردهای پیشنهادی.
افزایش آگاهی مدیران صنایع نسبت به منافع اقتصادی و زیست‌محیطی بازچرخانی آب.
نتیجه‌گیری
استفاده از پساب تولیدی به واسطه سامانه “آب‌یار استراتژیک”، گامی عملی در کاهش مصرف آب تازه، افزایش بهره‌وری در بخش‌های صنعتی و کشاورزی شهری، و کاهش اثرات زیست‌محیطی است. بهره‌برداری از این سامانه تضمین می‌کند که منابع آب موجود به شکلی پایدارتر مدیریت شوند.

طرح “سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب در صنایع و خدمات (آب‌یار استراتژیک)” با توجه به بحران‌های آبی کشور، موضوع دسترسی به منابع جدید و نامتعارف را به‌عنوان یکی از ارکان اصلی خود در نظر گرفته است. اقدامات پیشنهادی در این محور عبارت‌اند از:

۱. شناسایی و استفاده از آب‌های زیرزمینی نامتعارف (شور و لب‌شور)
استفاده از آب‌های شور و لب‌شور زیرزمینی موجود در مناطق کم‌آب، از طریق فناوری‌های تصفیه پیشرفته مانند اسمز معکوس (RO) و نانوفیلتراسیون.
حذف مواد محلول اضافی و استفاده از آن‌ها در فرایندهای صنعتی نظیر خنک‌سازی یا در معدن‌کاری.
کاهش وابستگی به منابع آب شیرین سطحی و پایداری در تأمین آب صنایع.
2. جمع‌آوری و استفاده از آب باران
طراحی و توسعه حوضچه‌های ذخیره باران یا سیستم‌های جمع‌آوری آب باران در مجموعه‌های صنعتی و خدماتی.
استفاده عملی آب باران برای خنک‌سازی، شست‌وشو و آبیاری فضای سبز.
کاهش نیاز به منابع آب شهری و افزایش بهره‌وری از آب‌های طبیعی.
3. بازیافت فاضلاب شهری و صنعتی به عنوان منبع جدید آب
استفاده از خروجی‌های تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری در صنایع با نیاز آبی کمتر استاندارد، مثلاً در واحدهای خنک‌سازی تجهیزات یا سیستم‌های آبیاری فضای سبز.
استفاده از تکنیک‌های بازیافت پساب صنعتی به‌عنوان بخشی از چرخه تأمین آب در صنایع با نیاز بالا، مانند نساجی و فرآوری مواد.
4. استخراج آب از هوا با فناوری‌های جدید
استفاده از تکنولوژی‌های تولید آب از رطوبت هوا (Atmospheric Water Generation):
بهره‌برداری در محیط‌های صنعتی و اداری که رطوبت نسبی بالا دارند.
طراحی این سیستم‌ها به کمک انرژی خورشیدی برای کاهش هزینه‌های عملیاتی.
5. استفاده مجدد از آب نمک‌زدایی شده صنایع
در صنایعی مانند پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها، آب نمک‌زدایی شده می‌تواند از طریق سیستم‌های پالایش تکمیلی برای آبیاری یا حتی چرخه‌های پایین‌دستی تولید مورد استفاده قرار گیرد.
6. آبیاری با تکنیک‌های کود آبی (Fertigation)
در فضای سبز و محیط‌های صنعتی، استفاده از پساب تصفیه‌شده با رویکرد ترکیب آن با کودهای مایع، امکان رشد فضای سبز را با مصرف کم‌تر منابع آبی فراهم می‌کند.
7. استفاده از آب‌های خاکستری (Gray Water)
جمع‌آوری و استفاده از آب‌های خاکستری تولیدی (مانند آب شست‌وشو و آب تجهیزات خنک‌کننده) برای مصارف غیرشرب نظیر آبیاری فضای سبز.
این روش با استفاده از یک سیستم پالایش ساده، مصرف آب تازه را تا ۳۰ درصد در بخش‌های خدماتی و صنعتی کاهش می‌دهد.
مزایا و نتایج پیش‌بینی‌شده
کاهش اتکا به منابع آب شیرین و سطحی.
توسعه استفاده پایدار از منابع آب غیرمتعارف در صنایع و خدمات.
کاهش هزینه‌های تأمین آب و مدیریت بحران کم‌آبی در مناطق صنعتی کم‌آب.
ایجاد چرخه‌ای پایدار برای حفظ منابع طبیعی و زیست‌محیطی.
جمع‌بندی
این طرح با تأکید بر فناوری‌های تصفیه و بازیافت، جمع‌آوری آب باران، استفاده از آب‌های لب‌شور و روش‌های نوین نظیر تولید آب از هوا، گامی مؤثر در استفاده از منابع نامتعارف برای تأمین آب برداشته و نقش مهمی در انعطاف‌پذیری مدیریت آبی کشور دارد.

طرح پیشنهادی “سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب (آب‌یار استراتژیک)” از فناوری‌های پیشرفته برای تصفیه پساب تولیدی تا سطح استاندارد آب شرب بهره می‌برد. اقدامات و فعالیت‌های کلیدی این طرح عبارت‌اند از:

۱. بهره‌گیری از فناوری‌های تصفیه پیشرفته
استفاده از فیلترهای اولترافیلتراسیون (UF) برای حذف ذرات معلق و ناخالصی‌های میکروسکوپی از پساب.
اجرای سیستم اسمز معکوس (RO) برای تصفیه نهایی و کاهش نمک‌های محلول و آلاینده‌های شیمیایی.
کاربرد اکسیژن‌دهی و تکنولوژی UV برای ضدعفونی کردن آب و از بین بردن میکروب‌ها و ویروس‌ها.
2. طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های چندمرحله‌ای
فرآیند تصفیه شامل چندین مرحله، از جمله تصفیه مقدماتی (شیمیایی و مکانیکی)، تصفیه ثانویه (زیستی)، و تصفیه نهایی برای مطابقت با استانداردهای آب شرب.
این روش سبب افزایش کارایی و ایمن‌سازی مصرف آب تولیدی می‌شود.
3. استفاده از تکنولوژی نانوفیلتراسیون (NF)
فناوری نانوفیلتراسیون امکان حذف آلاینده‌های کوچک‌تر از ۰.۱ میکرون و ترکیبات آلی محلول را فراهم می‌آورد؛ این موضوع کیفیت آب را به سطح استاندارد آب شرب می‌رساند.
4. تطبیق استانداردهای کیفیت آب
فرآیند تصفیه بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) و استانداردهای داخلی ایران در حوزه کیفیت آب شرب طراحی شده است.
سنجش کیفیت آب تولیدی از طریق سیستم‌های کنترل خودکار و سنسورهای بلادرنگ انجام می‌شود.
5. استفاده از فناوری بازیافت حرارتی
بخشی از انرژی مورد نیاز برای فرآیندهای تصفیه، از طریق بازیافت حرارت پساب به دست می‌آید که سبب کاهش هزینه‌ها و مصرف انرژی می‌شود.
6. کاربرد عملی در مصارف مختلف
الف) استفاده صنعتی:
آب تصفیه‌شده برای فرآیندهای حساس مانند تولید بخار، شست‌وشو و سایر عملیات که نیاز به آبی با کیفیت بالا دارند، مجدد استفاده می‌شود.
ب) مصارف شرب در محیط‌های صنعتی یا شهری:
آب شرب تولیدشده می‌تواند برای تأمین آب آشامیدنی کارکنان و محیط‌های صنعتی مورد استفاده قرار گیرد.
7. کاهش پسماند و اثرات زیست‌محیطی
کاهش تخلیه فاضلاب آلوده و جلوگیری از آلودگی منابع آبی طبیعی.
این سیستم تضمین می‌کند که پساب تولید شده به‌صورت کامل تصفیه شود و هیچ آسیبی به محیط‌زیست وارد نشود.
8. فرهنگ‌سازی و آموزش
ارائه آموزش‌های تخصصی برای مدیران و کارکنان در خصوص نحوه مدیریت پساب و استفاده از آب تصفیه‌شده.
ارتقاء آگاهی عمومی درباره اهمیت تصفیه آب و استفاده مجدد از منابع.
نتیجه‌گیری
این طرح با استفاده از فناوری‌های پیشرفته تصفیه، موجب کاهش هدررفت منابع آبی، افزایش بهره‌وری در صنایع و خدمات، و تضمین دسترسی پایدار به آب شرب استاندارد می‌شود. این روش همچنین نقش مهمی در مدیریت بحران کم‌آبی و کاهش اثرات زیست‌محیطی دارد.

در طرح “سامانه هوشمند مدیریت استراتژیک مصرف آب (آب‌یار استراتژیک)”، رعایت کامل الزامات زیست‌محیطی و پیشگیری از آلودگی آب، خاک و هوا یک اصل بنیادین است. اقدامات و فعالیت‌های مدنظر بر این اساس عبارتند از:

۱. تصفیه اصولی پساب پیش از دفع یا استفاده مجدد
نصب سیستم‌های تصفیه چندمرحله‌ای (مکانیکی، شیمیایی، زیستی و پیشرفته مانند اسمز معکوس و اولترافیلتراسیون) بر روی جریان‌های پساب صنعتی، به نحوی که کیفیت پساب تولیدی طبق الزامات سازمان محیط‌زیست به سطح استاندارد پایین‌تر از حد مخاطره‌آمیز برسد.
پایش بلادرنگ آلودگی پساب از نظر مواد شیمیایی، فلزات سنگین و آلودگی میکروبی با سنسورهای متصل به سامانه مرکزی.
2. کنترل دفع و استفاده مجدد پسماند و پساب
سیستم هشدار خودکار برای تشخیص افزایش آلودگی و جلوگیری از تخلیه غیرمجاز پساب به منابع آب یا خاک.
مدیریت پسماند و مواد زائد مطابق با دستورالعمل‌های بهداشتی و زیست‌محیطی؛ ارسال پسماند ویژه (مانند گل‌ولای آلوده یا مواد شیمیایی باقیمانده) به مراکز مجاز دفع پسماند.
3. جلوگیری از انتشار آلاینده‌های هوا
پایش مستمر کیفیت هوای محیط واحد صنعتی به‌خصوص در نقاطی که امکان بخار یا گازهای آلاینده وجود دارد.
به‌کارگیری فیلترهای تصفیه هوا برای خطوطی که با مواد شیمیایی یا تبخیرکننده کار می‌کنند (در صورت نیاز).
4. آموزش و پایش رفتار کارکنان و مدیران
برگزاری دوره‌های آموزشی مستمر در زمینه حفاظت محیط‌زیست، نحوه صحیح مدیریت مواد شیمیایی، استفاده صحیح از آب و روش‌های پیشگیری از نشت آلاینده.
دریافت گواهی‌های زیست‌محیطی از مراجع رسمی و ثبت اقدامات اصلاحی در سامانه جهت شفاف‌سازی برای سازمان‌های نظارتی.
5. استفاده از مواد اولیه و کمک‌فرآیندهای سازگار با محیط‌زیست
جایگزینی مواد شیمیایی مضر و با پتانسیل آلودگی بالا با مواد سبز و کم‌خطر تا حد امکان.
به‌کارگیری روش‌هایی برای کاهش تولید آلاینده‌های ثانویه مانند بخارات اسیدی یا مواد خطرناک در فرآیند تولید.
6. طراحی چرخه بسته آب و کاهش نیاز به دفع پساب
حرکت به سمت مدیریت دورانی آب (closed-circuit)، به نحوی که کل سامانه به حداقل نیاز به تخلیه پساب برسد و بیشترین مقدار آب، پس از تصفیه، مجدد استفاده شود و از تماس پساب با محیط زیست جلوگیری شود.
7. انطباق کامل با استانداردها و نظارت مستمر
به‌روزرسانی مستمر سامانه با جدیدترین استانداردهای سازمان حفاظت محیط‌زیست و انجام گزارش‌های خوداظهاری منظم.
بررسی و پایش مستندات کیفیت آب، خاک و هوا در کلیه مراحل فرایندی و ارائه آن به نهادهای نظارتی.
8. نوآوری و الگوسازی صنعتی
تشویق سایر بخش‌ها و صنایع به پیاده‌سازی سامانه‌های مشابه
ارائه الگوهای موفق مدیریتی برای دیگر فعالان حوزه صنعت و خدمات به منظور ارتقاء سطح رعایت الزامات زیست‌محیطی در کشور
نتیجه‌گیری
اجرای همه‌جانبه سامانه “آب‌یار استراتژیک” نه‌تنها موجب کاهش مصرف آب و جلوگیری از هدررفت منابع می‌شود، بلکه با رعایت دقیق الزامات و استانداردهای زیست‌محیطی، تضمین‌کننده سلامت منابع آب، خاک و هوای منطقه است و می‌تواند الگویی برای توسعه پایدار و صنعتی مبتنی بر مسئولیت‌پذیری محیط‌زیستی باشد.

طرح ملی توسعه گردشگری کشاورزی پایدار با محوریت مدیریت منابع آب با تکیه بر اقتصاد و تجربه گرایی

شرح تجربه ۱: باغ انار تفت – گردشگری کشاورزی و مدیریت منابع آب

در سال گذشته، من به عنوان مشاور در پروژه‌ای در باغ‌های انار تفت مشارکت داشتم که در آن از گردشگران برای آشنایی با فرآیند کاشت، برداشت و استفاده پایدار از منابع آب در کشاورزی دعوت شد. در این پروژه، گردشگران با تکنیک‌های سنتی آبیاری قنات‌ها و روش‌های نوین آبیاری قطره‌ای آشنا شدند. این تجربه به‌ویژه برای بازدیدکنندگان خارجی بسیار جذاب بود، چراکه نشان می‌داد چگونه می‌توان با حفظ منابع آب، کشاورزی را توسعه داد و در عین حال جذابیت گردشگری کشاورزی را افزایش داد. در این پروژه، با همکاری کشاورزان محلی، انارهای برداشت‌شده به‌طور مستقیم به بازار عرضه شد، که موجب ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش درآمد برای کشاورزان شد. این مدل گردشگری کشاورزی باعث جذب گردشگران خارجی و آگاهی بیشتر در زمینه حفاظت از منابع آبی شد.

شرح تجربه ۲: برداشت خرما در بافق – فرهنگ و مدیریت منابع آب

در شهرستان بافق، به‌ویژه در فصل برداشت خرما، فعالیت‌های کشاورزی با اهمیت ویژه‌ای در مدیریت منابع آب همراه است. در این پروژه، گردشگران در کنار کشاورزان محلی به فرآیند برداشت خرما پیوستند و با استفاده از روش‌های آبیاری سنتی و نوین آشنا شدند. یکی از نکات کلیدی این تجربه، آموزش نحوه استفاده بهینه از منابع آب برای کشاورزی در مناطق خشک و بیابانی بود. گردشگران همچنین فرصتی داشتند تا خرماهای برداشت‌شده را به‌طور مستقیم از کشاورزان خریداری کنند. این تجربه، با محوریت استفاده بهینه از منابع آبی، سبب شد که بسیاری از گردشگران علاقه‌مند به بازدیدهای مشابه در مناطق مختلف ایران شوند و با معرفی این روش‌ها به جوامع خود، به حفاظت از منابع آب کمک کنند.

شرح تجربه ۳: کاشت و برداشت محصول توسط دانش‌آموزان و دانشجویان – آموزش و مشارکت در حفاظت از منابع آب

در پروژه‌ای آموزشی در یکی از روستاهای استان یزد، با همکاری مدارس و دانشگاه‌ها، دانش‌آموزان و دانشجویان به فرآیند کاشت و برداشت محصولات کشاورزی مشغول شدند. این پروژه نه تنها آگاهی از کشاورزی پایدار و استفاده بهینه از منابع آب را در بین نسل جوان تقویت کرد، بلکه به دانش‌آموزان و دانشجویان این فرصت را داد تا به‌طور مستقیم در زمینه کشاورزی و حفاظت از منابع آبی فعالیت کنند. در این برنامه، علاوه بر آموزش‌های تئوری، دانش‌آموزان و دانشجویان با تکنیک‌های آبیاری و مدیریت آب در کشاورزی آشنا شدند. این فعالیت‌ها به‌ویژه در زمینه حفظ منابع آب و کاهش مصرف بی‌رویه آن، تأثیرگذار بود و مشارکت نسل جدید را در حل مشکلات زیست‌محیطی افزایش داد.

شرح تجربه: گلاب‌گیری در کاشان – ترکیبی از کشاورزی و گردشگری فرهنگی

در سال گذشته، به‌عنوان راهنمای گردشگری در منطقه کاشان، فرصتی شگفت‌انگیز برای حضور در فرآیند گلاب‌گیری در این شهرستان داشتیم. گلاب‌گیری در کاشان یکی از مهم‌ترین و سنتی‌ترین مراسم‌های کشاورزی است که نه تنها برای اهالی این منطقه، بلکه برای گردشگران داخلی و خارجی نیز جذابیت ویژه‌ای دارد.

در این تجربه، گردشگران خارجی و داخلی به‌طور مستقیم در مراحل مختلف گلاب‌گیری شرکت کردند. از برداشت گل محمدی از مزارع وسیع در کاشان گرفته تا فرآیند بخار دادن گل‌ها و تولید گلاب، همه این مراحل را از نزدیک مشاهده کردند و با شیوه‌های سنتی و نوین گلاب‌گیری آشنا شدند.

در این برنامه، اهمیت مدیریت منابع آب در کشاورزی به‌ویژه در تولید گلاب نیز مورد توجه قرار گرفت. گردشگران یاد گرفتند که چگونه با استفاده بهینه از منابع آبی، می‌توان کیفیت گلاب را حفظ کرد و در عین حال از مصرف بی‌رویه آب جلوگیری نمود. همچنین، این برنامه فرصتی برای آشنایی با دیگر محصولات کشاورزی کاشان مانند زعفران و انجیر نیز فراهم کرد.

در پایان هر روز، گردشگران می‌توانستند گلاب‌های تازه تولیدشده را خریداری کرده و به خانه ببرند. این تجربه نه تنها به توسعه گردشگری کشاورزی در منطقه کمک کرد، بلکه فرصتی بود برای معرفی فرهنگ غنی و سنت‌های ایرانی به جهان. نتایج این تجربه نشان داد که ترکیب گردشگری و کشاورزی می‌تواند به‌عنوان یک مدل موفق در جذب گردشگران و ترویج پایداری منابع آب در کشاورزی عمل کند.

نتیجه‌گیری کلی:

این تجربیات به‌طور مشترک بر اهمیت پیوند میان آب، کشاورزی و گردشگری تأکید دارند و نشان می‌دهند که چگونه می‌توان با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و آموزش کشاورزی پایدار، هم منابع آبی را حفظ کرد و هم جذابیت‌های گردشگری را افزایش داد. از سوی دیگر، این تجربیات نشان‌برای بخش معرفی طرح در جشنواره سپاس آب، هدف این است که طرح شما را به‌طور مختصر، دقیق و جذاب معرفی کنید و نشان دهید که چطور به مدیریت منابع آب در کنار توسعه گردشگری و کشاورزی پایدار پرداخته‌اید. در این قسمت باید انگیزه، اهداف، و مزایای طرح شما بیان شود.

معرفی طرح: «گردشگری کشاورزی پایدار با محوریت مدیریت منابع آب»

مقدمه: طرح «گردشگری کشاورزی پایدار با محوریت مدیریت منابع آب»، به‌منظور ایجاد یک مدل نوین در صنعت گردشگری با تأکید بر حفظ و بهینه‌سازی منابع آبی، طراحی شده است. این طرح در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران، به‌ویژه استان‌های یزد و بافق، کاشان، ابیانا به اجرا درآمده است و هدف اصلی آن ترکیب گردشگری با کشاورزی پایدار به‌طور مؤثر، به‌گونه‌ای که گردشگران از نزدیک با فرآیندهای مدیریت آب در کشاورزی آشنا شوند.

هدف‌ها:

آشنایی گردشگران با تکنیک‌های مدیریت آب در کشاورزی: طرح ما قصد دارد گردشگران را با روش‌های سنتی و نوین مدیریت آب در کشاورزی، مانند استفاده از قنات‌ها و آبیاری قطره‌ای، آشنا کند. پایداری منابع آبی: با استفاده از فناوری‌های نوین و روش‌های علمی، این طرح به بهبود بهره‌وری از منابع آبی در مناطق کشاورزی می‌پردازد. ایجاد فرصت‌های شغلی: طرح به‌طور مستقیم و غیرمستقیم فرصت‌های شغلی جدید در بخش‌های گردشگری و کشاورزی ایجاد می‌کند. توسعه گردشگری کشاورزی پایدار: با معرفی گردشگران به کشاورزی پایدار، تلاش داریم تا ایران را به‌عنوان مقصدی مهم در زمینه گردشگری کشاورزی معرفی کنیم.

روش‌ها و استراتژی‌ها:

آموزش‌های گردشگری کشاورزی: برنامه‌ریزی و اجرای تورهای آموزشی در باغ‌های انار تفت و مزارع خرما در بافق که شامل آموزش نحوه آبیاری و برداشت محصول است. تجارب عملی در کشاورزی: مشارکت گردشگران در فرآیندهای کشاورزی مانند کاشت و برداشت، و همچنین استفاده از روش‌های نوین آبیاری در مناطق خشک. همکاری با جوامع محلی: طرح ما با همکاری کشاورزان محلی و جوامع روستایی در راستای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن‌ها، به جذب گردشگران و آموزش آن‌ها پرداخته است. استفاده از بازخورد گردشگران: گردآوری نظرات و پیشنهادات گردشگران برای بهبود بیشتر طرح و ارتقاء تجربه‌های گردشگری.

نتایج مورد انتظار:

افزایش آگاهی عمومی: جذب گردشگران داخلی و خارجی و آموزش آن‌ها درباره اهمیت حفظ منابع آبی در کشاورزی. پایداری در گردشگری و کشاورزی: ایجاد مدل‌هایی برای گردشگری کشاورزی پایدار که می‌تواند در دیگر نقاط کشور نیز اجرا شود. تقویت اقتصاد محلی: از طریق فروش مستقیم محصولات کشاورزی به گردشگران و ایجاد مشاغل جدید برای جوامع محلی.

این معرفی طرح به‌طور جامع و مختصر به اهداف و روش‌های اصلی طرح شما پرداخته و مزایای آن را در زمینه حفظ منابع آب و توسعه گردشگری بیان می‌کند.

در پروسه تولید گلاب در کاشان، به‌ویژه در مزارع گل محمدی، با استفاده از تکنولوژی‌های نوین تلاش کرده‌ایم تا مصرف آب را به حداقل برسانیم. با توجه به موقعیت جغرافیایی کاشان و شرایط خشک و نیمه‌خشک آن، مدیریت منابع آبی در این فرآیند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌منظور کاهش مصرف آب و ارتقاء بهره‌وری، چندین روش نوین در فرآیند تولید گلاب به‌کار گرفته شده است:

آبیاری قطره‌ای: در مزارع گل محمدی، از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای برای آبیاری دقیق و بهینه استفاده می‌شود. این سیستم‌ها به‌طور مستقیم آب را به ریشه گیاهان هدایت می‌کنند و از پخش شدن آب در سطح زمین جلوگیری می‌کنند. به این ترتیب، علاوه بر کاهش هدررفت آب، گیاهان به‌طور مؤثر و در زمان مناسب آبیاری می‌شوند.

بخاردهی تحت فشار به جای روش‌های سنتی: در فرآیند گلاب‌گیری، به‌جای استفاده از روش‌های سنتی بخاردهی، از تکنولوژی‌های پیشرفته بخار تحت فشار استفاده شده است. این روش باعث می‌شود که فرآیند استخراج گلاب با مصرف کمتر آب و انرژی انجام گیرد. بخار تولیدی در این سیستم‌ها به‌طور دقیق کنترل شده و از هدررفت بخار و آب جلوگیری می‌شود.

تصفیه و بازیافت آب: سیستم‌های تصفیه و بازیافت آب در واحدهای تولید گلاب، برای بازیابی آب مصرفی در فرآیند استخراج استفاده می‌شود. این آب پس از تصفیه و ضدعفونی، مجدداً در مراحل مختلف فرآیند تولید به‌کار گرفته می‌شود. این اقدام باعث کاهش مصرف آب تازه و بهبود بهره‌وری منابع آبی می‌شود.

استفاده از فناوری‌های حسگری: در برخی مزارع گل محمدی، از فناوری‌های حسگری برای نظارت دقیق بر وضعیت رطوبت خاک و نیاز آبی گیاهان استفاده می‌شود. این حسگرها به‌طور مداوم اطلاعات دقیق درباره رطوبت خاک را به کشاورزان ارائه می‌دهند و آن‌ها می‌توانند تصمیمات دقیق‌تری برای آبیاری اتخاذ کنند. این تکنولوژی به جلوگیری از آبیاری بی‌رویه و کاهش مصرف آب کمک می‌کند.

آموزش کشاورزان به استفاده از تکنیک‌های نوین: به‌منظور ترویج روش‌های نوین، برنامه‌های آموزشی برای کشاورزان محلی در نظر گرفته شده است. این برنامه‌ها شامل آموزش استفاده از سیستم‌های آبیاری نوین، بهینه‌سازی مصرف آب و به‌کارگیری فناوری‌های جدید در فرآیند تولید گلاب است. این اقدامات باعث افزایش آگاهی کشاورزان و بهبود شیوه‌های تولید پایدار می‌شود.

نتایج:

با استفاده از این تکنولوژی‌ها، مصرف آب در فرآیند تولید گلاب به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. علاوه بر کاهش هزینه‌های تولید، کیفیت گلاب‌های تولیدی نیز بهبود یافته و مزارع گل محمدی قادر به ادامه فعالیت‌های خود با منابع آبی محدود شده‌اند. این مدل تکنولوژیک نه تنها به کشاورزان محلی کمک کرده بلکه موجب جذب گردشگران علاقه‌مند به بازدید از فرآیندهای نوین کشاورزی و تولید پایدار نیز شده است.

این شرح تجربه می‌تواند به‌عنوان یک نمونه از استفاده از تکنولوژی‌های نوین در مدیریت منابع آب و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید در گلاب‌گیری کاشان به کار رود.

استفاده از تکنولوژی‌های نوین در باغ انار تفت به‌منظور کاهش مصرف آب

باغ‌های انار تفت در استان یزد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع کشاورزی منطقه شناخته می‌شوند. با توجه به شرایط خشک و نیمه‌خشک این منطقه و اهمیت مدیریت منابع آبی، باغداران تفت برای افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف آب از تکنولوژی‌های نوین استفاده کرده‌اند. این اقدامات نه‌تنها به حفظ منابع آبی کمک کرده بلکه باعث بهبود کیفیت محصول و افزایش درآمد کشاورزان نیز شده است.

سیستم‌های آبیاری قطره‌ای پیشرفته: در باغ‌های انار تفت، از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای استفاده می‌شود که آب را به‌صورت مستقیم و به اندازه نیاز به ریشه درختان انار می‌رساند. این سیستم‌ها باعث می‌شوند که هدررفت آب به حداقل برسد و درختان انار با دقت بالا و در زمان مناسب آبیاری شوند. این روش باعث کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری درختان انار شده است.

استفاده از حسگرهای رطوبت خاک: برای نظارت دقیق بر میزان رطوبت خاک در باغ‌های انار، حسگرهای رطوبت خاک در سطح زمین نصب شده‌اند. این حسگرها اطلاعات دقیق و به‌موقع را به کشاورزان ارسال می‌کنند تا آن‌ها بتوانند تصمیمات دقیقی در خصوص زمان و مقدار آبیاری اتخاذ کنند. این فناوری کمک می‌کند تا مصرف آب بهینه شده و از آبیاری بی‌رویه جلوگیری شود.

روش‌های تغذیه نوین: استفاده از کودهای آلی و تغذیه دقیق گیاهان بر اساس نیاز واقعی آن‌ها، با کاهش مصرف آب به بهبود رشد درختان انار کمک می‌کند. کشاورزان با استفاده از کودهای کنترل‌شده و سیستم‌های آبیاری تغذیه‌ای می‌توانند به‌طور همزمان آبیاری و تغذیه درختان را بهینه‌سازی کنند و از مصرف بی‌رویه منابع جلوگیری کنند.

به‌کارگیری پوشش‌های محافظتی خاک: استفاده از مواد پوششی مانند مالچ‌ها و پوشش‌های زئوپتیک در سطح خاک به‌منظور حفظ رطوبت خاک و جلوگیری از تبخیر سریع آب، یکی دیگر از روش‌های نوین در باغ‌های انار تفت است. این پوشش‌ها باعث می‌شوند که میزان تبخیر آب کاهش یابد و رطوبت خاک برای مدت طولانی‌تری حفظ شود.

مدیریت هوشمند آبیاری: در برخی از باغ‌های انار تفت، سیستم‌های هوشمند مدیریت آبیاری به‌کار گرفته شده‌اند که با توجه به وضعیت آب و هوا، نیاز آبی درختان و میزان رطوبت خاک، میزان آبیاری را به‌صورت خودکار تنظیم می‌کنند. این سیستم‌ها علاوه بر کاهش مصرف آب، باعث می‌شوند که آبیاری به‌طور دقیق و به‌موقع انجام شود.

استفاده از فناوری‌های پیشرفته در برداشت محصول: برای بهبود کیفیت و کاهش تلفات در زمان برداشت انار، از ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته‌ای استفاده می‌شود که آسیب به میوه‌ها را کاهش داده و کارایی فرآیند برداشت را افزایش می‌دهند. این تکنولوژی‌ها به کشاورزان کمک می‌کنند که محصول با کیفیت‌تری برداشت کنند و از ضایعات جلوگیری شود.

نتایج و دستاوردها:

استفاده از این تکنولوژی‌های نوین باعث کاهش چشمگیر مصرف آب در باغ‌های انار تفت شده است. علاوه بر این، کیفیت انارهای تولیدی بهبود یافته و محصولات بیشتری به بازار عرضه شده‌اند. این تغییرات منجر به افزایش درآمد کشاورزان و توسعه پایدار در این منطقه گردیده است. همچنین، با به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری و کشاورزی، باغ‌های انار تفت به‌عنوان نمونه‌ای از کشاورزی هوشمند و پایدار به معرفی در آمده‌اند.

این شرح تجربه می‌تواند به‌عنوان نمونه‌ای از استفاده از تکنولوژی‌های نوین در کشاورزی برای کاهش مصرف آب در باغ‌های انار تفت باشد. اگر به جزئیات بیشتری نیاز دارید یا مایلید تغییری در متن ایجاد کنید، خوشحال می‌شوم که کمک کنم.

برای استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب در باغ‌های انار تفت، می‌توان از سیستم‌های پیشرفته‌ای بهره برد که موجب بهبود بهره‌وری و کاهش مصرف آب در فرآیندهای مختلف کشاورزی می‌شوند. در ادامه شرحی از این سیستم‌ها برای شما آورده‌ام:

استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب در باغ‌های انار تفت

در مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند تفت، مدیریت منابع آب از اهمیت بسیاری برخوردار است. استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب یکی از روش‌های نوین برای حفظ و استفاده بهینه از منابع آبی در باغ‌های انار تفت به‌شمار می‌رود. این سیستم‌ها به‌ویژه در کاهش مصرف آب و بهبود بهره‌وری کشاورزی تأثیر بسزایی دارند. در اینجا به برخی از این سیستم‌ها اشاره می‌شود:

سیستم‌های تصفیه و بازچرخانی آب آبیاری: در این سیستم‌ها، آب مصرف‌شده در آبیاری که ممکن است شامل آب‌های اضافی و یا آب‌های بارانی باشد، پس از تصفیه و فیلتر شدن دوباره به داخل زمین بازگردانده می‌شود. این آب می‌تواند در چرخه آبیاری باغ‌های انار دوباره استفاده گردد. سیستم‌های تصفیه، شامل فیلترهای مکانیکی و بیولوژیکی برای حذف آلودگی‌ها و ذرات معلق در آب هستند.

استفاده از آب‌های برگشتی: یکی از روش‌های بازچرخانی آب، استفاده از آب‌های برگشتی از فرآیندهای مختلف است که ممکن است در کشاورزی یا تولیدات دیگر در منطقه تولید شود. برای مثال، آب‌های مصرف‌شده در فرآیند شستشوی تجهیزات یا آب‌های اضافی از مزارع نزدیک به باغ‌های انار جمع‌آوری می‌شوند و پس از تصفیه، دوباره به زمین باز می‌گردند. این اقدام موجب می‌شود که نیازی به استفاده از منابع آبی تازه نباشد.

ایجاد مخازن ذخیره آب: در این سیستم‌ها، آب‌های اضافی و برگشتی پس از تصفیه و فیلتر شدن در مخازن ذخیره‌سازی جمع‌آوری می‌شوند. این مخازن به‌طور خاص برای استفاده مجدد در مواقع کمبود آب طراحی شده‌اند. این آب می‌تواند در زمان‌های بحرانی، مانند فصل کم‌بارش، برای آبیاری درختان انار مورد استفاده قرار گیرد.

سیستم‌های آبیاری تحت فشار و کنترل‌شده: در سیستم‌های بازچرخانی آب، به‌ویژه در فرآیند آبیاری، از تکنولوژی‌های آبیاری قطره‌ای و آبیاری زیرسطحی استفاده می‌شود. این سیستم‌ها به‌طور دقیق آب را در زمان و مکان مناسب به ریشه درختان می‌رسانند و میزان مصرف آب را کاهش می‌دهند. علاوه بر آن، با اتصال این سیستم‌ها به منابع آب برگشتی، می‌توان به‌طور مداوم و پایدار از آب‌های بازچرخانی استفاده کرد.

استفاده از سیستم‌های نظارتی هوشمند: سیستم‌های هوشمند نظارت بر مصرف آب، شامل حسگرها و دستگاه‌های اندازه‌گیری رطوبت، در سیستم‌های بازچرخانی آب به‌کار گرفته می‌شوند. این سیستم‌ها می‌توانند با شبیه‌سازی شرایط محیطی و میزان نیاز آبی درختان انار، تصمیمات بهینه‌ای برای آبیاری اتخاذ کنند و از هدررفت آب جلوگیری کنند. این حسگرها همچنین میزان آب برگشتی را پایش کرده و به سیستم اعلام می‌کنند که چه زمانی برای بازچرخانی مجدد آن لازم است.

کاربرد پمپ‌های خورشیدی برای انتقال آب: در برخی موارد، استفاده از پمپ‌های خورشیدی برای انتقال آب برگشتی به سیستم آبیاری به‌کار می‌رود. این سیستم‌ها انرژی خورشیدی را برای تأمین انرژی مورد نیاز پمپ‌ها به‌کار می‌گیرند و باعث کاهش هزینه‌های انرژی و بهره‌برداری پایدار از منابع آبی می‌شوند.

نتایج و دستاوردها:

استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب در باغ‌های انار تفت به کاهش چشمگیر مصرف آب کمک کرده است. علاوه بر کاهش فشار بر منابع آب‌های زیرزمینی و سطحی، کشاورزان تفت توانسته‌اند بدون نیاز به منابع آب جدید، محصولات خود را به‌طور پایدار و با کیفیت بالاتر تولید کنند. این روش نه تنها در کاهش هزینه‌های تولید تأثیرگذار است بلکه به حفظ محیط زیست و استفاده بهینه از منابع طبیعی کمک می‌کند.

این سیستم‌ها در مجموع باعث ارتقاء پایداری کشاورزی و حفظ منابع آبی در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌شوند. استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند این در باغ‌های انار تفت می‌تواند به‌عنوان الگویی برای دیگر مناطق مشابه در کشور نیز به‌کار گرفته شود.

استفاده مجدد از پساب تولیدی در مصارف صنعتی یا فضای سبز یک راهکار مؤثر برای کاهش مصرف آب و حفظ منابع آبی است. در اینجا شرحی از چگونگی استفاده مجدد از پساب در این دو حوزه آورده‌ام که می‌توانید در پروژه‌های خود مورد استفاده قرار دهید:

استفاده مجدد از پساب تولیدی در مصارف صنعتی و فضای سبز

در دنیای امروز که منابع آب به‌طور فزاینده‌ای محدود می‌شود، استفاده مجدد از پساب تولیدی به‌عنوان یکی از روش‌های کلیدی برای کاهش مصرف آب در صنایع و کشاورزی شناخته شده است. در مناطق خشک و نیمه‌خشک همچون تفت و یزد، استفاده مجدد از پساب می‌تواند نقش مهمی در حفظ منابع آبی و کاهش فشار بر منابع زیرزمینی ایفا کند.

۱. استفاده مجدد از پساب در مصارف صنعتی

پساب‌های تولیدی از فرآیندهای صنعتی نظیر شستشو، تولید، فرآوری مواد غذایی و حتی آب‌های آلوده به مواد شیمیایی می‌توانند پس از تصفیه و تصفیه ثانویه در صنایع به‌طور مجدد مورد استفاده قرار گیرند. این عمل به‌ویژه در مناطقی که با مشکل کمبود آب روبه‌رو هستند، بسیار اهمیت دارد.

تصفیه پساب صنعتی: برای استفاده مجدد از پساب‌های تولیدی، نخست باید فرآیندهای تصفیه و حذف آلاینده‌ها از پساب‌ها انجام شود. این فرآیند معمولاً شامل فیلترهای مکانیکی، سیستم‌های بیولوژیکی و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند نانو فیلتراسیون یا اسمز معکوس برای تصفیه پساب‌هاست.

مصارف صنعتی قابل استفاده: پساب‌های تصفیه‌شده پس از فرآیندهای تصفیه می‌توانند در سیستم‌های خنک‌کننده، شستشوی تجهیزات و یا به‌عنوان آب فرآیندهای تولیدی مانند مواد اولیه برای صنایع شیمیایی یا خودروسازی مورد استفاده قرار گیرند.

مثال کاربردی: در صنایع خودروسازی یا صنایع فولاد، پساب‌های تصفیه‌شده برای فرآیندهای خنک‌سازی و شستشوی قطعات استفاده می‌شوند. این عمل به‌طور قابل‌توجهی مصرف آب تازه را کاهش داده و در عین حال هزینه‌های مربوط به تامین آب را نیز پایین می‌آورد.

۲. استفاده مجدد از پساب در فضای سبز

استفاده مجدد از پساب در فضای سبز و آبیاری گلخانه‌ها، پارک‌ها و باغ‌ها یکی از ساده‌ترین و کارآمدترین روش‌ها برای کاهش مصرف آب و استفاده بهینه از منابع آبی است. این امر در مکان‌های خشک مانند یزد بسیار حیاتی است.

آبیاری فضای سبز با پساب تصفیه‌شده: پساب‌های تصفیه‌شده می‌توانند برای آبیاری فضاهای سبز عمومی همچون پارک‌ها، باغ‌ها، چمنزارها و حتی زمین‌های ورزشی مورد استفاده قرار گیرند. این امر باعث می‌شود که آب شرب تنها برای مصارف ضروری استفاده شود و منابع آبی بیشتر برای آبیاری فضای سبز در دسترس قرار گیرد.

سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و زیرسطحی: به‌منظور جلوگیری از آلودگی خاک و حفظ کیفیت محیط زیست، پساب‌های تصفیه‌شده باید با استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا زیرسطحی برای گیاهان و فضای سبز هدایت شوند. این سیستم‌ها به‌طور دقیق و بهینه آب را در اختیار گیاهان قرار داده و در نتیجه از هدررفت آب جلوگیری می‌کنند.

تصفیه پساب برای آبیاری فضای سبز: در این روش، پساب از مراحل تصفیه فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی عبور کرده و به‌طور کامل از مواد آلی و مواد شیمیایی مضر پاک می‌شود. سپس این آب به‌طور ایمن و بهینه در آبیاری فضای سبز استفاده می‌شود.

مثال کاربردی: در برخی از شهرهای بزرگ و مناطق خشک جهان، از پساب تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز شهری استفاده می‌شود. برای نمونه، در دبی و آبزرن از پساب تصفیه‌شده برای آبیاری چمن‌ها و گیاهان زینتی در پارک‌ها و میادین استفاده می‌کنند که موجب کاهش نیاز به آب شیرین شده است.

۳. مزایای استفاده مجدد از پساب در این دو حوزه

کاهش فشار بر منابع آب شرب: با استفاده از پساب‌های تصفیه‌شده، نیاز به مصرف آب‌های شیرین برای مصارف صنعتی و آبیاری فضای سبز کاهش می‌یابد. این عمل به‌ویژه در مناطقی که منابع آبی محدود هستند، اهمیت زیادی دارد.

حفظ محیط زیست: استفاده مجدد از پساب می‌تواند به کاهش آلودگی‌های محیطی کمک کند. به‌عنوان مثال، پساب‌ها پس از تصفیه می‌توانند به‌جای ورود به منابع آب‌های سطحی یا زیرزمینی، در مصرف‌های دیگر به‌کار گرفته شوند.

کاهش هزینه‌ها: استفاده از پساب‌های تصفیه‌شده در صنایع و کشاورزی می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های مربوط به تامین آب تازه شود. این در حالی است که این فرآیندها به افزایش بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف منابع منجر می‌شوند.

نتیجه‌گیری

استفاده مجدد از پساب تولیدی در مصارف صنعتی و فضای سبز، با تصفیه مناسب و به‌کارگیری سیستم‌های نوین آبیاری، می‌تواند به‌عنوان یک راهکار پایدار برای کاهش فشار بر منابع آبی و بهبود مدیریت مصرف آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک همچون یزد و تفت مورد استفاده قرار گیرد. این رویکرد علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، از نظر اقتصادی نیز به کشاورزان و صنایع کمک می‌کند و در راستای تحقق پایداری منابع آبی و کاهش هزینه‌ها گام‌های مؤثری برداشته باشد

استفاده از منابع جدید و نامتعارف در تأمین آب یک راهکار نوین و ضروری برای تأمین نیازهای آبی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. در شرایطی که منابع آبی طبیعی نظیر رودخانه‌ها و منابع زیرزمینی به شدت کاهش یافته‌اند، توجه به منابع غیرمتعارف آب می‌تواند به تأمین پایدار و مؤثر آب کمک کند. در اینجا، روش‌های مختلف استفاده از منابع جدید و نامتعارف در تأمین آب شرح داده می‌شود:

۱. استفاده از پساب تصفیه‌شده

پساب تصفیه‌شده به آب‌هایی اطلاق می‌شود که از فاضلاب‌های شهری، صنعتی یا کشاورزی پس از انجام فرآیندهای تصفیه و پاک‌سازی، به‌منظور استفاده مجدد آماده شده‌اند.

کاربردها: آبیاری کشاورزی: پساب تصفیه‌شده می‌تواند در آبیاری مزارع، باغ‌ها و فضای سبز به‌کار گرفته شود. مصارف صنعتی: در صنایع مختلف، آب تصفیه‌شده می‌تواند در فرآیندهای تولیدی، شستشو و خنک‌سازی تجهیزات استفاده شود. آبیاری فضای سبز شهری: این آب می‌تواند در پارک‌ها، چمنزارها و باغ‌های شهری برای کاهش مصرف آب شرب استفاده گردد. مزایا: کاهش فشار بر منابع آبی شیرین. حفاظت از منابع آبی زیرزمینی. استفاده بهینه از منابع آبی موجود. ۲. آب‌نمک‌های شور (Desalination)

نمک‌زدایی آب فرآیند تبدیل آب شور به آب قابل شرب است. این روش به‌ویژه در نواحی ساحلی که منابع آب شیرین محدودی دارند، اهمیت پیدا کرده است. از این فرآیند معمولاً برای تولید آب شرب در نواحی با منابع آبی کم استفاده می‌شود.

کاربردها: آب شرب: آب تصفیه‌شده از آب دریا می‌تواند به‌عنوان آب شرب مورد استفاده قرار گیرد. آبیاری کشاورزی: با تصفیه آب‌های شور، می‌توان از این منابع برای آبیاری زمین‌های کشاورزی استفاده کرد. مزایا: تأمین منابع آبی برای نواحی ساحلی و کم‌آب. کاهش وابستگی به منابع آب زیرزمینی. چالش‌ها: هزینه بالای ساخت و نگهداری سیستم‌های نمک‌زدایی. مصرف انرژی بالا در فرآیند نمک‌زدایی. ۳. آب باران و ذخیره‌سازی آن

جمع‌آوری و ذخیره آب باران یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای استفاده از منابع آبی جدید است. در بسیاری از نواحی، بارش‌های فصلی می‌توانند به‌طور مؤثری تأمین آب مناطق را تسهیل کنند.

کاربردها: آبیاری کشاورزی و فضای سبز: ذخیره‌سازی آب باران برای آبیاری مزارع و باغ‌ها در فصل‌های خشک. مصارف خانگی: ذخیره‌سازی آب باران برای استفاده در شستشو، نظافت و مصارف غیر شرب. مزایا: کاهش مصرف آب از منابع سنتی. کاهش هزینه‌های تصفیه آب. بهره‌برداری از منابع طبیعی در فصول بارانی. چالش‌ها: نیاز به سیستم‌های ذخیره‌سازی و تصفیه مناسب. محدودیت در حجم آب قابل ذخیره‌سازی. ۴. آب‌کشی از هوای مرطوب (Atmospheric Water Harvesting)

آب‌کشی از هوای مرطوب به استفاده از رطوبت موجود در هوا برای تولید آب شرب یا صنعتی اطلاق می‌شود. این روش با استفاده از دستگاه‌های خاصی به نام دستگاه‌های تولید آب از هوا (AWG)، رطوبت هوا را جذب و به آب تبدیل می‌کند.

کاربردها: تأمین آب شرب: در مناطق کم‌آب یا با مشکل کمبود آب شرب، این روش می‌تواند به تأمین نیازهای آبی کمک کند. آبیاری گیاهان: از آب حاصل برای آبیاری گلخانه‌ها، باغ‌ها و مزارع می‌توان استفاده کرد. مزایا: به‌ویژه در مناطق خشک که رطوبت نسبی بالا دارند، کارآمد است. به‌طور مستقیم از منابع آبی طبیعی مانند رودخانه‌ها یا منابع زیرزمینی استفاده نمی‌کند. چالش‌ها: هزینه بالا برای نصب و نگهداری دستگاه‌ها. نیاز به رطوبت نسبی کافی در هوا برای تولید آب. ۵. بازیافت و استفاده مجدد از آب صنعتی

در بسیاری از صنایع، آب در فرآیندهای تولیدی استفاده شده و به شکل پساب به سیستم‌های فاضلاب وارد می‌شود. استفاده از سیستم‌های بازیافت آب در صنایع می‌تواند منجر به کاهش مصرف آب تازه و کاهش آلاینده‌ها شود.

کاربردها: آبیاری کشاورزی: پساب تصفیه‌شده از صنایع می‌تواند به‌عنوان آب آبیاری در کشاورزی و باغداری استفاده شود.

تصفیه پساب تولیدی تا حد استاندارد آب شرب یکی از چالش‌های اساسی در مدیریت منابع آبی است، به ویژه در مناطق کم‌آب و خشک که نیاز به منابع آبی بیشتر و بهینه‌تر دارند. این فرآیند به طور خاص به تصفیه و پاک‌سازی فاضلاب‌ها و پساب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی تا حدی می‌پردازد که این آب بتواند برای مصارف شرب و بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد. در اینجا به برخی از روش‌های تصفیه پساب تا حد استاندارد آب شرب و کاربردهای آن پرداخته می‌شود.

۱. فرآیندهای تصفیه فیزیکی

فرآیندهای فیزیکی شامل حذف مواد معلق، ذرات بزرگ و آلودگی‌های فیزیکی موجود در پساب است. این مرحله معمولاً به‌عنوان اولین مرحله در تصفیه پساب به کار می‌رود.

روش‌ها: فیلتراسیون: استفاده از فیلترهای مختلف (مانند فیلترهای شن و ماسه و کربن فعال) برای حذف ذرات معلق و آلودگی‌های فیزیکی. ته‌نشینی: جداسازی مواد سنگین‌تر از پساب با استفاده از فرآیند ته‌نشینی. شناور‌سازی: جداسازی روغن‌ها و چربی‌ها از پساب با استفاده از فرآیند شناور‌سازی. مزایا: کاهش آلودگی‌های فیزیکی و ذرات معلق در آب. آماده‌سازی پساب برای مراحل تصفیه بیشتر. ۲. فرآیندهای شیمیایی

در این مرحله، مواد شیمیایی برای حذف آلودگی‌ها و سموم خاص از پساب استفاده می‌شود. این فرآیندها معمولاً پس از تصفیه فیزیکی به‌کار می‌روند.

روش‌ها: کلر زنی: استفاده از کلر برای ضدعفونی پساب و از بین بردن میکروب‌ها و باکتری‌ها. انعقاد و لخته‌سازی: استفاده از مواد شیمیایی مانند سولفات آلومینیوم برای انعقاد ذرات معلق و تبدیل آن‌ها به لخته‌هایی که به‌راحتی از آب جدا شوند. ازن‌زنی: استفاده از ازن برای از بین بردن مواد آلی و غیرآلی، باکتری‌ها و ویروس‌ها. مزایا: از بین بردن آلاینده‌ها و پاتوژن‌ها. آماده‌سازی پساب برای مراحل نهایی تصفیه. ۳. فرآیندهای بیولوژیکی

در این مرحله، میکروارگانیسم‌ها برای تجزیه مواد آلی موجود در پساب به‌کار می‌روند. این روش به‌ویژه برای تصفیه پساب‌های شهری و صنعتی که حاوی مواد آلی هستند مؤثر است.

روش‌ها: راکتورهای هوادهی متعارف: میکروارگانیسم‌ها در راکتورهایی که به‌طور مداوم هوادهی می‌شوند، مواد آلی موجود در پساب را تجزیه می‌کنند. فیلترهای زیستی: استفاده از بسترهای زیستی برای رشد میکروارگانیسم‌ها و تجزیه مواد آلی. روش لجن فعال: در این روش، لجن فعال که حاوی میکروارگانیسم‌ها است، به پساب اضافه می‌شود تا مواد آلی را تجزیه کند. مزایا: تجزیه مواد آلی و کاهش BOD (نیاز به اکسیژن زیستی) و COD (نیاز به اکسیژن شیمیایی) پساب. مؤثر در تصفیه پساب‌های شهری و صنعتی. ۴. فرآیندهای غشایی (Reverse Osmosis – RO)

فرآیند اسمز معکوس یکی از کارآمدترین روش‌های تصفیه آب است که در آن آب از غشای نیمه‌تراوایی عبور داده می‌شود تا مواد جامد، نمک‌ها و آلودگی‌های دیگر از آن حذف شوند.

روش‌ها: اسمز معکوس (RO): پساب تحت فشار از غشای نیمه‌تراوایی عبور می‌کند و آلودگی‌ها و مواد غیرضروری جدا می‌شوند. اولترافیلتراسیون و نانو فیلتراسیون: استفاده از غشاهای میکروسکوپی برای حذف ذرات بسیار ریز و آلاینده‌ها. مزایا: حذف کامل نمک‌ها، مواد شیمیایی و آلودگی‌های میکروبی. ایجاد آبی با کیفیت مشابه آب شیرین. ۵. فرآیندهای ضدعفونی نهایی

پس از انجام مراحل مختلف تصفیه، لازم است که آب به‌طور کامل ضدعفونی شود تا از وجود میکروب‌ها، ویروس‌ها و سایر پاتوژن‌ها پاک‌سازی شود.

روش‌ها: کلرزنی نهایی: به‌عنوان یک گام آخر برای از بین بردن هرگونه میکروب و پاتوژن. ازن‌زنی: استفاده از ازن برای ضدعفونی نهایی آب و از بین بردن میکروارگانیسم‌های مضر. مزایا: اطمینان از سلامت و بهداشت آب برای مصارف شرب. ضدعفونی کامل آب. ۶. کنترل کیفیت و استانداردهای آب شرب

در هر مرحله از تصفیه پساب، کیفیت آب باید طبق استانداردهای مربوطه کنترل شود. برخی از شاخص‌های مهم برای ارزیابی کیفیت آب شرب عبارتند از:

TDS (مجموع جامدات محلول) pH کلر باقی‌مانده BOD و COD آلودگی‌های میکروبی و ویروسی

این پارامترها باید در هر مرحله از تصفیه آب کنترل شده و مطابق با استانداردهای بهداشت جهانی و ملی باشد.

نتیجه‌گیری

تصفیه پساب تولیدی تا حد استاندارد آب شرب با استفاده از تکنیک‌های مختلف فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و غشایی امکان‌پذیر است. این فرآیند نه‌تنها به حفظ منابع آبی کمک می‌کند بلکه در مناطق کم‌آب، می‌تواند به تأمین آب شرب و بهداشتی کمک نماید. علاوه بر این، استفاده از پساب تصفیه‌شده برای مصارف دیگر مانند آبیاری کشاورزی، صنعتی و فضای سبز به کاهش فشار بر منابع آبی شیرین کمک خواهد کرد.

اجرای این روش‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته و همچنین آموزش و آگاهی‌بخشی به جوامع محلی برای پذیرش و استفاده از این منابع آب تصفیه‌شده دارد.

رعایت الزامات زیست‌محیطی برای جلوگیری از آلودگی آب، خاک و هوا از اهمیت بسیاری برخوردار است، به‌ویژه در فرآیندهای صنعتی، کشاورزی و شهری. این الزامات نه‌تنها به حفظ محیط زیست کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها و پایداری منابع طبیعی نیز تأثیر مستقیم دارد. در این راستا، باید مجموعه‌ای از اقدامات و تدابیر مؤثر در نظر گرفته شود که در ادامه به تفصیل توضیح داده می‌شود.

۱. الزامات زیست‌محیطی در جلوگیری از آلودگی آب

آلودگی منابع آب، چه در سطح صنعتی و چه در سطح کشاورزی، می‌تواند تأثیرات جبران‌ناپذیری بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها داشته باشد. برای جلوگیری از این آلودگی‌ها، باید اقداماتی به‌صورت برنامه‌ریزی شده انجام شود:

الف) مدیریت پساب‌های صنعتی و شهری تصویه پساب‌ها: استفاده از سیستم‌های تصفیه پیشرفته (مانند RO، اولترافیلتراسیون، کلرزنی) برای حذف آلاینده‌های شیمیایی، میکروبی و غیره از پساب‌ها. استفاده از فناوری‌های سبز: به‌کارگیری سیستم‌های سبز مانند گیاهان تصفیه‌کننده آب (راکتورهای گیاهی) برای تصفیه پساب‌ها به‌طور طبیعی و کاهش آلودگی. جمع‌آوری و ذخیره پساب‌ها: جمع‌آوری پساب‌های صنعتی و شهری و استفاده مجدد از آن‌ها در مصارف غیرشرب مانند آبیاری کشاورزی یا شستشوی صنعتی. ب) پیشگیری از آلودگی نفتی و شیمیایی ایمنی در انبارش و حمل مواد شیمیایی: به‌منظور جلوگیری از نشت مواد شیمیایی و نفتی به منابع آبی، باید استانداردهای ایمنی برای حمل و انبارش مواد شیمیایی رعایت شود. نصب سیستم‌های پیشگیری از نشت: به‌کارگیری سیستم‌های هشدار و جلوگیری از نشت و آلودگی منابع آبی در مناطق صنعتی و نفتی. ج) قوانین و مقررات سخت‌گیرانه رعایت استانداردهای جهانی: استفاده از استانداردهای بین‌المللی مانند ISO برای کنترل کیفیت آب و مدیریت آلودگی. نظارت و پایش: پایش مستمر کیفیت منابع آبی از طریق آزمایش‌های دوره‌ای و اعمال جریمه‌های سنگین برای متخلفان. ۲. الزامات زیست‌محیطی در جلوگیری از آلودگی خاک

آلودگی خاک می‌تواند منجر به کاهش کیفیت زمین‌های کشاورزی و تغییرات اکولوژیکی در اکوسیستم‌ها شود. برای جلوگیری از آلودگی خاک، باید اقدامات مختلفی اتخاذ شود:

الف) مدیریت پسماندها و ضایعات دفع ایمن و بازیافت پسماندها: دفع صحیح پسماندهای صنعتی، خانگی و کشاورزی و ترویج استفاده از روش‌های بازیافت به‌منظور جلوگیری از انباشت مواد آلاینده در خاک. حذف سموم شیمیایی از کشاورزی: استفاده از سموم و آفت‌کش‌های کم‌خطرتر و متناسب با استانداردهای کشاورزی پایدار، به‌ویژه در مناطقی که آلودگی خاک ناشی از این مواد رخ داده است. ب) تقویت کشاورزی پایدار کاهش استفاده از کودهای شیمیایی: به‌کارگیری کودهای آلی و استفاده کمتر از کودهای شیمیایی که می‌توانند به آلودگی خاک منجر شوند. کاشت گیاهان مقاوم به کم‌آبی: به‌منظور جلوگیری از فرسایش خاک و آلودگی آن، استفاده از گیاهانی که به شرایط سخت و کم‌آب مقاوم هستند، توصیه می‌شود. ج) بازسازی و اصلاح خاک آلوده فرآیندهای بازسازی خاک: استفاده از تکنیک‌های بیولوژیکی و شیمیایی برای بازسازی خاک‌های آلوده مانند افزودن مواد آلی، گیاهان تثبیت‌کننده و فیتورمیدییشن. زراعت حفاظتی: استفاده از تکنیک‌های زراعت حفاظتی مانند کشت گیاهان پوششی برای جلوگیری از فرسایش خاک و آلودگی آن. ۳. الزامات زیست‌محیطی در جلوگیری از آلودگی هوا

آلودگی هوا می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت عمومی، تغییرات اقلیمی و تنوع زیستی داشته باشد. برای جلوگیری از این آلودگی‌ها، باید برنامه‌هایی به‌طور جدی اجرایی شود:

الف) کنترل منابع آلودگی هوا کاهش آلاینده‌های صنعتی و خودروها: استفاده از فناوری‌های پاک در صنایع و خودروها (مانند فیلترهای خاص برای کاهش آلاینده‌های گازی و ذرات معلق). کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی: به‌کارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر (خورشیدی، بادی و غیره) به‌منظور کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و در نتیجه کاهش آلودگی هوا. ب) مدیریت منابع صنعتی و کشاورزی کنترل آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های کشاورزی: استفاده از تکنیک‌های کشاورزی نوین مانند کشاورزی بدون خاک (هیدروپونیک) و کشاورزی با مصرف کمتر انرژی برای کاهش آلودگی هوا. استفاده از فناوری‌های تصفیه هوا: نصب سیستم‌های تصفیه هوا در کارخانجات، انبارها و مراکز صنعتی به‌منظور کاهش آلاینده‌های منتشرشده در جو. ج) نظارت و قوانین محیط زیستی پایش کیفیت هوا: نظارت مستمر بر کیفیت هوا با استفاده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در مناطق حساس. آموزش عمومی و ایجاد آگاهی: برگزاری کمپین‌ها و برنامه‌های آموزشی برای آگاهی‌رسانی به عموم مردم در خصوص آلودگی هوا و راه‌های کاهش آن. نتیجه‌گیری

رعایت الزامات زیست‌محیطی برای جلوگیری از آلودگی آب، خاک و هوا ضروری است. این اقدامات نه‌تنها به حفظ سلامت اکوسیستم‌ها کمک می‌کنند بلکه بر بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها و پایداری منابع طبیعی نیز تأثیرگذارند. اجرای این الزامات نیازمند همکاری بین دولت‌ها، صنایع، کشاورزان و جامعه است و باید از طریق آگاهی‌رسانی، ایجاد قوانین و مقررات سختگیرانه و استفاده از فناوری‌های نوین به‌طور جدی پیگیری شود.

اجرای پایلوت طرح استفاده از مالچ های طبیعی برای بهینه سازی مصرف آب در فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی ایران- بافق

با عنایت به اینکه بافق و شرکت سنگ آهن مرکزی ایران در کمربند بیابانی جهان قرار داشته و آب همواره عنصری حیاتی و مهم برای مسئولان این واحد به شمار می رود، طرح تحقیقاتی « اجرای پایلوت طرح استفاده از مالچ های طبیعی برای بهینه سازی مصرف آب در فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی ایران- بافق » توسط اینجانب از شهریور ۱۴۰۱ تا مرداد ماه ۱۴۰۲ به مدت یک سال انجام گردید.

این تحقیق بر پایه کاهش تلفات آب از طریق تبخیر از سطح خاک انجام شده و کاربرد عملی مالچ های طبیعی در کاهش تبخیر و بهینه سازی مصرف آب در فضای سبز بررسی گردید. سایت اصلی تحقیق در واحد فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی واقع در بلوک زیتون ۱۷ در مجموعه باغ زیتون بود. طرح تحقیقاتی در قالب چهار تیمار و برای هر تیمار سه تکرار در نظر گرفته شد. یافته ها نشان داد به طور متوسط بالغ بر ۵۶۰ لیتر آب در هر دور (۱۴ روز یکبار) به هر یک از درختان تزریق می شود. همچنین نتایج نشان داد در اکثر روزهای دوره آبیاری، تیمار شاهد در گروه بندی جداگانه ای قرار می گیرد و این موضوع ناشی از عدم استفاده از مالچ در تیمار شاهد می باشد. در طول دوره ۱۴ روزه آبیاری، بیشترین ذخیره رطوبتی در تیمار دوم و کمترین ذخیره رطوبتی خاک در تیمار شاهد بود. کمترین مقدار شاخص شادابی متعلق به تیمار شاهد بود. رطوبت در عمق ۱۰ سانتیمتری خاک در تیمار شاهد نسبت به سایر تیمارهای آزمایشی با سرعت بیشتری کاهش یافت. در مجموع یافته های این تحقیق نشان داد که استفاده از مالچ تاثیر بسزایی در کنترل تبخیر از سطح خاک داشته و موجب بهینه سازی مصرف آب درختان گردید. هنگامی که سطح خاک توسط مالچ پوشیده شود به علت جلوگیری از تبخیر رطوبت سطح خاک، حرکت آب به سطح خاک توسط لوله¬های مویین کند شده در نتیجه توزیع رطوبت در خاک یکنواخت بوده و رطوبت بیشتری در خاک ذخیره خواهد گردید. در تحقیق حاضر همین وضعیت اتفاق افتاده و به دلیل مالچ گذاری، در تیمارهای اول و دوم و سوم، تبخیر از سطح خاک کاهش یافته و آب بیشتری در خاک ذخیره گردیده است. بنابراین اعمال این روش می تواند موجب اضافه شدن تعداد روزهای دور آبیاری شده و در مصرف آب صرفه جویی گردد.

بافق در زمره مناطق فراخشک و بیابانی کشور قرار داشته و تبخیر و تعرق پتانسیل در این مناطق به بیش از ۳۰۰۰ میلیمتر در سال می رسد. از سوی دیگر بخش کشاورزی و فضای سبز با اختصاص بیش از ۹۰ درصد، بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده و عمده ترین دلیل تلفات آب در این بخش، تبخیر از سطح خاک می باشد. شایان ذکر است الگوی کاشت نامناسب و عدم رعایت تراکم کاشت، از جمله مواردی می باشد که در مصرف بیش از حد آب در بخش کشاورزی و فضای سبز موثر است. بنابراین صرفه جویی حداکثری مصرف آب در بخش فضای سبز ضروری به نظر می رسد.

مالچ یا خاکپوش به مواد گوناگونی اطلاق می شود که با قرار گرفتن بر روی سطح خاک مزایای متعددی را به همراه می آورد. در حقیقت پوشش¬های خاک اغلب سبب افزایش کارایی مصرف آب می شود. مواردی نظیر کاهش تبخیر از سطح خاک، حذف و یا کاهش علفهای هرز، کاهش سله خاک و کاهش روان آب سطحی از جمله مزایای مالچ¬ها می¬باشد.
در خاکی که سطح آن خشک است، رطوبت خاک توسط لوله های مویین به طرف سطح خاک با سرعت بیشتری منتقل شده و موجب کاهش ذخیره آب موجود در خاک میشود . هنگامی که سطح خاک توسط مالچ پوشیده شود به علت جلوگیری از تبخیر رطوبت سطح خاک، حرکت آب به سطح خاک توسط لوله¬های مویین کند شده در نتیجه توزیع رطوبت در خاک یکنواخت بوده و رطوبت بیشتری در خاک ذخیره خواهد گردید. در تحقیق اینجانب همین وضعیت اتفاق افتاده و به دلیل مالچ گذاری تیمارهای اول و دوم و سوم، تبخیر از سطح خاک کاهش یافته و آب بیشتری در خاک ذخیره گردیده است.

برای اجرای طرح چهار تیمار و برای هر تیمار سه تکرار در نظر گرفته شد. تیمار اول اجرای سیستم ایده¬آل در نظر گرفته شد. چون سن درختان انتخاب شده بیش از ۱۰ سال بوده و امکان جابجایی درختان نبود، برای اجرای سیستم ایده آل به روش زیر عمل شد. با توجه به محدودیتهای خاکی دور درختان به شعاع حداقل یک متر و به عمق یک و نیم متر حفر و خاک آن با ماسه بادی تعویض گردید. لازم به ذکر است به دلیل بروز حداقل آسیب به ریشه درختان، خاک اطراف یقه تعویض نگردید. برای جلوگیری از نفوذ شوری به محل توسعه ریشه، جدار بیرونی چاله های حفر شده با پلاستیک عایق گردید. سپس دور تشتک های ایجاد شده با سنگ لاشه معدن با ارتفاع بیش از ۵۰ سانتیمتر سنگ چینی شد. در گام بعد جهت کاهش تبادلات گرمایی، لابلای سنگها چیده شده با گل زراعی پوشانده شد. در مرحله بعد سطح تشتک ها به وسیله ماسه بادی با ضخامت حداقل ۱۵ سانتیمتر پوشانده شد.
در تیمار دوم تشتک درختان بهسازی و مسطح گردید. به ضخامت حداقل ۱۵ سانتیمتر ماسه بادی روی سطح تشتک ریخته و پس از آن یک لایه به قطر ۵ سانتیمتر خرده چوب به آن اضافه و در پایان نیز با لایه ای نازک از ماسه بادی پوشش داده شد. لازم به ذکر است جهت جلوگیری از مصرف ازت خاک به وسیله باکتری های تجزیه کننده چوب، مقداری کود ازت به سطح تشتکهای این تیمار اضافه گردید.
در تیمار سوم پس از تسطیح و بهسازی تشتکهای موجود لایه ۱۵ سانتیمتری ماسه بادی روی سطح تشتک ریخته شد. تیمار چهارم نیز به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شده و تنها تشتکهای موجود درختتان این تیمار بهسازی و تسطیح شد. با توجه به خسارت وارده به بخشی از ریشه های مویین در اثر تعویض خاک در تیمار اول، به خاک درختان در تمامی تیمارهای طرح مقداری کود حیوانی اضافه گردید.

در مجموع شرکت سنگ آهن مرکزی بیش از ۲۰۰ هکتار فضای سبز ایجاد نموده و نگهداری می نماید. باغ زیتون در مجاورت محدوده استخراج و کارخانه های جوار معدنی مجتمع سنگ آهن مرکزی با بیش از ۱۳۰۰۰ درخت زیتون و بالغ بر ۳۰۰۰ درخت از انواع دیگر نگهداری می شود. سایت اصلی تحقیق در واحد فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی واقع در بلوک زیتون ۱۷ در مجموعه باغ زیتون بود.

در مجموع نتایج این تحقیق بیان می دارد که استفاده از مالچ تاثیر بسزایی در کنترل تبخیر از سطح خاک داشته و موجب بهینه سازی مصرف آب درختان شده است. یکی از ویژگیهای مثبت این تحقیق الگو گرفتن از طبیعت در استفاده از ماسه بادی می باشد. رخساره ای که توسط فرسایش بادی و در منطقه حمل(ترانزیت) حاصل می شود را نبکا یا گلدانهای بیابانی و در اصطلاح محلی شور مرده می نامند. در این تحقیق در تیمار اول از طبیعت الگو گرفته و یک گلدان طبیعی ایجاد شده است. انباشت ماسه بادی در پای درختان در تیمارهای دوم و سوم نیز وضعیتی مشابه را رقم زده است. وجود ماسه بادی موجب توزیع یکنواخت رطوبت در منطقه توسعه ریشه شده و مالچ پاشی روی آن موجب حفظ بیشتر رطوبت خاک گردیده است. شیرین بودن ماسه بادی در منطقه حاشیه دشت¬سر پوشیده قطروم، فراوانی و دسترسی آسان به این ماده با ارزش، امکان توسعه نتایج این تحقیق به سایر مکانهای مشابه را فراهم نموده است.
نگاهی دیگر به نتایج این تحقیق نشان می دهد که تیمار دوم از نظر کاهش تبخیر وضعیت نسبتا مناسب تری از تیمارهای اول و سوم داشته است. دلیل این امر را می توان به کار بردن خرده چوب به همراه ماسه بادی دانست. افزودن خرده چوب به خاک به عنوان ماده آلی، علاوه بر اصلاح بافت و ساختمان خاک موجب افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک نیز می گردد.
یکی دیگر از ویژگیهای مثبت این تحقیق استفاده از مالچ غیر نفتی و دوستدار محیط زیست می باشد. مالچ مورد استفاده در این تحقیق هیچ گونه مخاطره ای برای خاک و آب و گیاه ندارد. تماس این مالچ با گیاه موجب گیاه سوزی و سایر خسارات احتمالی نمی گردد. این مالچ حین نگهداری در ظروف مایع غلیظ بوده و اختلاط آن با آب برای پاشیدن در سطح مورد نظربه راحتی انجام می شود.

فرآیند تحقیق با هماهنگی واحد های مربوطه ادامه یافته و ضمن ایجاد تغییری کوچک در روش تحقیق، با افزایش قابلیت نفوذ در منطقه توسعه ریشه، به جای استفاده از تجهیزات آبیاری قطره ای، از آبیاری زیرسطحی و موضعی استفاده شد. نتایج اولیه حاکی از این است که با صرف هزینه ای ناچیز در مالچ گذاری تشتک درختان و بهینه سازی سیستم آبرسانی مجموعه باغ زیتون، می توان مصرف آب را تا یک سوم مقدار فعلی کاهش داد.

سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)

اینجانب حمید منصورفر، دارای دکتری مدیریت استراتژیک و دارای سابقه بیش از ۲۰ سال فعالیت اجرایی، پژوهشی و آموزشی در دانشگاه‌ها، مراکز علمی و شرکت‌های بزرگ کشور هستم. طی این سال‌ها در مدیریت پروژه‌های ملی و استانی، تدوین و اجرای طرح‌های راهبردی، فرهنگی و تحقیقاتی و نیز آموزش مباحث مدیریت، بهره‌وری، فناوری و کارآفرینی به عنوان استاد دانشگاه، مدیر اجرایی، مشاور و مدیر پروژه فعال بوده‌ام.

از جمله سوابق تخصصی بنده می‌توان به مدیریت و مشاوره در شرکت‌های توسعه منابع آب و نیروی ایران و آب منطقه‌ای آذربایجان غربی، تهیه و اجرای بیش از ۴۰ طرح و پروپوزال آموزشی و پژوهشی، مدیریت بخش‌های فرهنگی و رفاهی در دانشگاه‌های معتبر و کسب مقام دوم استارتاپ تخصصی هوش مصنوعی در حوزه صنعت و کسب‌وکارها (اسفندماه ۱۴۰۳) اشاره نمود.

تسلط بر فن‌آوری‌های نوین مدیریتی، تدوین استراتژی، تحلیل داده‌های بهره‌وری و اجرای پروژه‌های بین‌رشته‌ای، به همراه توانمندی در کار با نرم‌افزارهای تخصصی مدیریت و آمار (مانند اکسل، SPSS و غیره)، پشتوانه علمی و اجرایی طرح «آب‌نوین» است. این تجربیات بی‌واسطه و توانمندی در به‌کارگیری فناوری‌های روز، نقش مهمی در طراحی، اجرا و عملیاتی‌سازی سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی داشته و موفقیت و اثربخشی طرح را تضمین می‌کند.

سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین) یک راهکار جامع و فناورانه در حوزه مدیریت بهینه منابع آب و انرژی است که با تکیه بر فناوری‌های نوین مانند اینترنت اشیا (IoT)، داده‌کاوی و هوش مصنوعی، امکان پایش، تحلیل و مدیریت هوشمند مصرف آب و انرژی را در صنایع و بخش خدماتی فراهم می‌کند. این سامانه با جمع‌آوری داده‌های واقعی از تجهیزات و خطوط مصرف، نقاط هدررفت آب و انرژی را شناسایی و راهکارهای اصلاحی، بازچرخانی و استفاده مجدد ارائه می‌دهد. همچنین، بستر جامعی برای ارائه آموزش و مشاوره به مدیران و کارکنان ایجاد ‌می‌کند تا ضمن کاهش مصرف و هزینه‌ها، الزامات زیست‌محیطی نیز رعایت گردد.

از دیگر ویژگی‌های سامانه “آب‌نوین” می‌توان به داشبورد مدیریتی برای گزارش‌گیری آنلاین، قابلیت اتصال به سامانه‌های صنعتی موجود و امکان توسعه برای کاربرد در انواع محیط‌های صنعتی، خدماتی و اداری اشاره کرد. این طرح ضمن ارتقای بهره‌وری سازمان، به افزایش پایداری زیست‌محیطی، استفاده مجدد از پساب و کاهش اثرات منفی بر آب، خاک و هوا کمک می‌کند.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، از پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز برای کاهش مصرف آب در خطوط تولید و فرآیندهای صنعتی و خدماتی استفاده می‌شود. این تکنولوژی‌ها با هدف افزایش بهره‌وری، کاهش هدررفت و پایش لحظه‌ای مصرف آب، شامل موارد زیر هستند:

اینترنت اشیاء (IoT): نصب و به‌کارگیری سنسورها و تجهیزات هوشمند بر روی خطوط مصرف و واحدهای تولیدی، جمع‌آوری آنلاین داده‌های مصرف آب و ارسال اطلاعات به سامانه مرکزی جهت تحلیل و مدیریت هوشمند مصرف.
تحلیل داده و هوش مصنوعی: استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته برای تحلیل کلان‌داده‌های مصرف آب، شناسایی نقاط هدررفت و نشتی، پیش‌بینی رفتار مصرفی و ارائه راهکارهای فوری برای بهینه‌سازی جریان آب در فرآیند تولید.
مدل‌سازی دیجیتال (Digital Twin): شبیه‌سازی کامل چرخه آب در فرایند تولید به صورت مجازی، به منظور آزمودن سناریوهای مختلف کاهش مصرف پیش از اجرای واقعی و شناسایی بهینه‌ترین روش‌های صرفه‌جویی.
سیستم‌های خودکار کنترل و مانیتورینگ: راه‌اندازی پنل‌های مدیریتی دیجیتال و سیستم‌های خودکنترل بر مبنای اطلاعات لحظه‌ای، با قابلیت تنظیم خودکار مصرف آب متناسب با نیاز عملیاتی و تولیدی هر قسمت.
به کارگیری تجهیزات کاهنده مصرف و نوآورانه: جایگزینی یا ارتقاء ماشین‌آلات و ادوات خطوط تولید با مدل‌های بهینه‌تر و کم‌مصرف‌تر، استفاده از ولوها، شیرآلات هوشمند و نازل‌هایی با مصرف آب کنترل‌شده.
آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی: آموزش مستمر کارکنان و بهره‌برداران در زمینه استفاده صحیح و بهینه از منابع آب و آشنایی با فناوری‌های نوین از طریق بسته‌های آموزشی دیجیتال و حضوری.
نتیجه:

اجرای این فناوری‌ها نه تنها منجر به کاهش قابل توجه مصرف آب و هزینه‌های جانبی می‌گردد، بلکه در بهبود بهره‌وری، کاهش اثرات زیست‌محیطی و دستیابی به استانداردهای پایداری روز دنیا نقش کلیدی ایفا می‌کند. این الگو می‌تواند به راحتی متناسب با نیاز صنایع مختلف بومی‌سازی و اجرا شود.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب به عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت هوشمند و پایدار منابع آب در صنایع و بخش خدماتی مورد توجه قرار گرفته است. این رویکرد مبتنی بر فناوری‌های روز و مدل‌سازی داده‌محور بوده و شامل مراحل زیر می‌باشد:

طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های بازیافت و بازچرخانی آب: با بهره‌گیری از فناوری‌های تصفیه نوین (مانند اولترافیلتراسیون، اسمز معکوس، فیلترهای غشایی و سیستم‌های بیولوژیک)، جریان‌های پساب خروجی خط تولید به طور کامل جمع‌آوری و پس از تصفیه، مجدداً وارد چرخه مصرف صنعتی یا خدماتی می‌شوند.
استفاده از اینترنت اشیا (IoT) و سنسورهای هوشمند: نصب سنسورهای دقیق برای پایش کیفیت، مقدار و سرعت جریان آب در طول فرآیند بازچرخانی، و انتقال داده‌ها به سامانه مرکزی جهت مدیریت لحظه‌ای و بهینه.
مدیریت هوشمند و اتوماسیون بازچرخانی: ایجاد الگوریتم‌های مدیریتی جهت تنظیم خودکار میزان بازچرخانی متناسب با حجم تولید، کیفیت پساب و نیاز هر بخش، و ارائه گزارش‌های تحلیلی به مدیران.
انطباق با استانداردهای زیست‌محیطی: اطمینان از اینکه آب بازچرخانی شده، استانداردهای لازم کیفی را برای کاربرد مجدد (اعم از مصارف صنعتی، خنک‌سازی، شست‌وشو یا حتی فضای سبز) داراست و کیفیت محیطی آب، خاک و هوا حفظ می‌شود.
کاهش مصرف آب خام و هزینه‌ها: با بازگرداندن بخش عمده آب مصرف‌شده به چرخه تولید، نیاز به برداشت آب خام به میزان چشمگیری کاهش یافته و هزینه‌های تأمین آب و دفع پساب نیز مدیریت می‌گردد.
آموزش و فرهنگ‌سازی: اجرای برنامه‌های آموزشی برای کارکنان و مدیران به منظور استفاده صحیح، نگهداری و توسعه سیستم‌های بازچرخانی و احترام به اصول پایداری منابع آب.
نتیجه

اجرای یکپارچه این سیستم‌ها در قالب سامانه آب‌نوین علاوه بر صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب، موجب افزایش بهره‌وری، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و حرکت به سوی صنایع سبز و پایدار خواهد شد.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، استفاده مجدد از پساب تولیدی به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارهای کاهش مصرف آب خام و دستیابی به اهداف توسعه پایدار در صنایع و بخش خدماتی، به صورت ویژه مورد توجه قرار گرفته است. این راهکار شامل مراحل و فناوری‌های زیر است:

تصفیه پیشرفته پساب تولیدی: به‌کارگیری فناوری‌های نوین تصفیه همچون فیلتراسیون غشایی، سامانه‌های اولترافیلتراسیون و اسمز معکوس، به منظور ارتقاء کیفیت پساب تا سطح قابل استفاده مجدد در فعالیت‌های صنعتی (نظیر شست‌وشوی تجهیزات، تولید بخار، خنک‌سازی، یا فرآیندهای کم‌حساسیت) یا آبیاری فضای سبز و محوطه‌های سازمانی.
پایش و کنترل دائمی کیفیت آب: استفاده از سنسورها و سیستم‌های نظارتی جهت اطمینان از رعایت استانداردهای لازم برای مصارف غیر شرب. این سامانه، به صورت لحظه‌ای کیفیت پساب را رصد و از سلامت فرآیند اطمینان حاصل می‌کند.
مدیریت هوشمند توزیع پساب تصفیه شده: طراحی و پیاده‌سازی شبکه‌های جداگانه برای انتقال و توزیع آب بازچرخانی شده در نقاط مختلف کارخانه یا فضای سبز، با بهره‌گیری از سیستم‌های کنترل هوشمند جهت تخصیص بهینه منابع آب.
کاهش هزینه‌ها و ارتقاء پایداری: این اقدام موجب کاهش هزینه‌های تأمین آب خام، کاهش حجم پساب دفعی و ارتقاء سطح پایداری زیست‌محیطی سازمان می‌گردد.
انطباق با الزامات زیست‌محیطی: همه فرآیندها در چارچوب استانداردها و قوانین ملی و بین‌المللی زیست‌محیطی طراحی شده است و نقش مؤثری در کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی صنعت ایفا می‌کند.
آموزش و مشارکت کارکنان: آموزش اصول و اهمیت استفاده مجدد از پساب به پرسنل و فرهنگ‌سازی سازمانی در این زمینه، تضمین‌کننده موفقیت و تداوم این فرآیند است.
نتیجه:

اجرای برنامه استفاده مجدد از پساب تولیدی، منجر به کاهش مصرف آب شهری و منابع آب زیرزمینی، توسعه فضای سبز پایدار، کاهش آلودگی محیط زیست و ارتقاء شاخص‌های مسئولیت اجتماعی و زیست‌محیطی صنایع و سازمان‌ها می‌شود.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، تأمین آب مورد نیاز صنایع و خدمات، محدود به منابع مرسوم و متداول نیست. این طرح به دنبال شناسایی و بهره‌برداری علمی و پایدار از منابع جدید و نامتعارف آب با محوریت پایداری و تاب‌آوری در برابر کم‌آبی است. اقدامات و نوآوری‌های کلیدی در این حوزه عبارت‌اند از:

استحصال و استفاده از آب باران و رواناب‌های سطحی: توسعه زیرساخت‌های جمع‌آوری و ذخیره آب باران از طریق سامانه‌های هوشمند برای استفاده در مصارف غیرشرب همچون شست‌وشوی صنعتی، سیستم‌های سرمایش و آبیاری فضای سبز.
بهره‌گیری از آب‌های شور و لب‌شور: استفاده از فناوری‌های نوین شیرین‌سازی مانند اسمز معکوس، اولترافیلتراسیون و فناوری نانوفیلتراسیون جهت تبدیل آب‌های شور، لب‌شور و حتی آب دریا به آب مناسب برای مصارف صنعتی و خدماتی.
شناسایی و استفاده از پساب تصفیه‌شده شهری و صنعتی: تصفیه و ارتقاء کیفیت پساب خروجی تصفیه‌خانه‌های شهری و صنایع تا رسیدن به استانداردهای لازم برای استفاده مجدد در خطوط تولید، خنک‌سازی و آبیاری.
احیای آب‌های خاکستری: جمع‌آوری، تصفیه و بهره‌برداری از آب‌های خاکستری (آب حاصل از شست‌وشوی دست، دوش، لباسشویی و …) جهت استفاده مجدد در مصارف غیرشرب.
استفاده تلفیقی از منابع مختلف با فناوری‌های هوشمند: به‌کارگیری سامانه مدیریت استراتژیک و هوش مصنوعی برای ترکیب بهینه منابع سنتی و جدید، و تصمیم‌گیری هوشمندانه جهت تأمین مطمئن آب با کمترین هزینه و بیشترین صرفه‌جویی.
مطالعات ژئوهیدرولوژی و استحصال آب از منابع زیرزمینی کمتر متعارف: شناسایی و بهره‌برداری هدفمند از سفره‌های آب زیرزمینی عمیق یا آب‌خوان‌های کم‌استفاده با رعایت کامل ملاحظات زیست‌محیطی و پایداری.
نتیجه:

با توسعه و استفاده از منابع جدید و نامتعارف آب، وابستگی صنایع و خدمات به منابع سنتی و محدود کاهش یافته، تاب‌آوری مجموعه در مقابل بحران‌های کم‌آبی افزایش می‌یابد و الگوی مدیریت نوآورانه آب در سراسر کشور تقویت می‌شود.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، تصفیه پساب تولیدی تا سطح استاندارد آب شرب، به عنوان یکی از دستاوردهای فناورانه و نوآورانه مورد توجه ویژه قرار گرفته است. این اقدام با هدف افزایش بهره‌وری منابع، کاهش وابستگی به آب خام و حفاظت از محیط زیست عملیاتی می‌شود. راهبردهای کلیدی در این زمینه عبارت‌اند از:

استفاده از فناوری‌های پیشرفته تصفیه آب: به‌کارگیری سامانه‌های تصفیه چندمرحله‌ای شامل پیش‌تصفیه فیزیکی، تصفیه بیولوژیک، فرآیندهای شیمیایی و نهایتاً فیلتراسیون غشایی (مانند اولترافیلتراسیون و اسمز معکوس) و یا استفاده از فناوری‌های نانو تا آلاینده‌های آلی و غیرآلی، ویروس‌ها و باکتری‌ها به‌طور کامل حذف شوند.
تصفیه تکمیلی (Advanced Treatment): استفاده از فرآیندهای تکمیلی نظیر کربن فعال، اکسیداسیون پیشرفته (AOP)، اشعه UV و گندزدایی نهایی برای اطمینان از حذف کامل میکروارگانیسم‌ها و دستیابی به کیفیت آب مطابق استاندارد آب شرب ملی و بین‌المللی.
پایش و کنترل لحظه‌ای کیفیت آب: نصب سنسورها و دستگاه‌های مانیتورینگ پیشرفته برای سنجش آنلاین پارامترهای کیفی آب (مانند کدورت، کلر باقی‌مانده، هدایت الکتریکی، pH، نیترات و فلزات سنگین) و اطمینان از پایبندی به استانداردها در تمام مراحل خروجی.
مدیریت هوشمند و اتوماسیون فرآیند تصفیه: پیاده‌سازی سیستم‌های کنترل خودکار مبتنی‌بر اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی برای پایش مداوم شرایط و اعمال تنظیمات لازم به صورت لحظه‌ای.
استفاده مجدد از آب بازیافتی: تخصیص آب تصفیه‌شده برای مصارف حیاتی مانند آشامیدن (در موارد ضروری و تأیید مراجع ذیصلاح)، صنایع حساس، یا حتی تزریق مجدد به منابع آب زیرزمینی برای ارتقا سطح آبخوان‌ها.
انطباق با الزامات قانونی و زیست‌محیطی: رعایت کامل استانداردهای ملی (مثل ISIRI 1053) و استانداردهای بین‌المللی نظیر WHO در همه مراحل تصفیه و بازگردانی آب.
نتیجه:

تصفیه پساب تا سطح آب شرب در قالب سامانه آب‌نوین، تحولی اساسی در مدیریت منابع آبی، تضمین سلامت عمومی و حفاظت از محیط زیست ایجاد می‌کند و صنایع را به الگویی پایدار و پیشرو در مصرف بهینه آب بدل می‌سازد

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، رعایت کامل الزامات زیست‌محیطی یکی از ارکان اساسی و غیرقابل مصالحه در طراحی، پیاده‌سازی و بهره‌برداری از سامانه به‌شمار می‌رود. در این راستا، مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه و کنترلی به شرح زیر اجرا می‌شود:

به‌کارگیری فناوری‌های پاک و کم‌اثر: استفاده از فرایندها و تجهیزات با آلایندگی پایین در مراحل تصفیه و بازچرخانی آب و همچنین کاهش تولید آلاینده‌های خطرناک به کمک راهکارهای فناورانه.
یکپارچگی با استانداردهای ملی و بین‌المللی: همه مراحل مدیریت منابع آب و پساب، طبق الزامات سازمان حفاظت محیط زیست ایران و استانداردهای روز دنیا (از جمله ISO 14001 و دستورالعمل‌های WHO) طراحی و بهره‌برداری می‌شود.
پایش مداوم و خودکار منابع: نصب سامانه‌های سنجش و پایش آنلاین آلاینده‌ها (کدورت، فلزات سنگین، ترکیبات آلی فرار، مواد معلق و گازهای گلخانه‌ای) در آب، خاک و هوا به منظور رصد کیفیت محیط و جلوگیری از انتشار آلودگی.
مدیریت اصولی پسماند و لجن تصفیه‌ای: دفع یا بازیافت اصولی لجن و دیگر پسماندهای حاصل از تصفیه بر اساس استانداردها، جلوگیری از انتقال آلاینده‌ها به منابع خاک و آب زیرزمینی، و استفاده از تکنولوژی‌های سبز برای حذف یا بی‌خطرسازی پسماندها.
جلوگیری از ایجاد آلایندگی ثانویه: طراحی سامانه‌ها به گونه‌ای است که هیچ نوع آلودگی ثانویه (اعم از بو، گرد و غبار یا گازهای زیان‌آور) به محیط اطراف وارد نشود و تمامی فرآیندها در سیکل بسته و کنترل‌شده انجام گیرد.
آموزش و فرهنگ‌سازی: اجرای برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی برای کارکنان، مدیران و ذینفعان مجموعه به منظور ارتقاء آگاهی نسبت به اهمیت حفظ محیط زیست و رعایت الزامات مربوطه.
ارزیابی دوره‌ای و ممیزی زیست‌محیطی: انجام ارزیابی‌های منظم محیط‌زیستی و ممیزی‌های داخلی و خارجی برای اطمینان از رعایت استانداردها و شناسایی به موقع نقاط قابل بهبود.
‌بومی‌سازی اقدامات متناسب با اقلیم و شرایط منطقه: اجرای برنامه‌های مدیریت زیست‌محیطی متناسب با ویژگی‌های خاص هر منطقه جغرافیایی، به منظور تضمین اثربخشی حداکثری در مهار و جلوگیری از آلودگی آب، خاک و هوا.
نتیجه:

اجرای مجموعه این تدابیر در قالب سامانه آب‌نوین، منجر به صیانت جدی از منابع سه‌گانه آب، خاک و هوا، ‌کاهش اثرات زیست‌محیطی و کمک به تحقق الگوی توسعه پایدار در صنایع و خدمات کشور خواهد شد.

سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)

GapGPT-4.1
در این گفت‌وگو Canvas ایجاد شده برای ویرایش لطفا گزینه رو به رو را انتخاب کنید.
پیام خود را در اینجا بنویسید…
این ایده با ایده قبلی چه تفاوتی داره حالا؟

هر دو ایده به مدیریت منابع آب و بهینه‌سازی مصرف آن اختصاص دارند، اما تفاوت‌های کلیدی میان ایده اول (سامانه آب‌یار استراتژیک) و ایده دوم (سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی – آب‌نوین) به شرح زیر است:

۱. تمرکز و گستردگی دامنه
آب‌یار استراتژیک: تمرکز اصلی این طرح صرفاً بر مدیریت هوشمند مصرف آب در صنایع و خدمات است و کاربردهای مستقیم آن به بازچرخانی، تصفیه پساب، و بهینه‌سازی مصرف آب محدود می‌شود.
آب‌نوین: این طرح دامنه گسترده‌تری دارد و علاوه بر مدیریت منابع آب، به بهینه‌سازی مصرف انرژی نیز می‌پردازد. این ترکیب کاربردی می‌تواند به صنایع و خانوارها در مدیریت هم‌زمان آب و انرژی کمک کند.
۲. ادغام فناوری‌ها
آب‌یار استراتژیک: استفاده از اینترنت اشیاء و هوش مصنوعی برای مدیریت مصرف آب و بازچرخانی آن.
آب‌نوین: این طرح علاوه بر اینترنت اشیاء و هوش مصنوعی، فناوری‌های داده‌کاوی و ابزارهای تجسمی (Visualization) را نیز اضافه می‌کند، تا پایش و بهینه‌سازی منابع آب و انرژی به‌صورت یکپارچه انجام شود.
۳. نوآوری و خدمات آموزشی
آب‌یار استراتژیک: تمرکز بر کاهش مصرف آب و مدیریت پساب بدون ارائه خدمات آموزشی گسترده.
آب‌نوین: خدمات آموزشی مبتنی بر پلتفرم‌های دیجیتال دارد، که به کاربران (خانوارها، صنایع و خدمات) ابزارها و روش‌های بهینه‌سازی منابع آب و انرژی را آموزش می‌دهد.
۴. کاربرد در حوزه‌های مختلف
آب‌یار استراتژیک: بیشتر برای صنایع و خدمات طراحی شده است.
آب‌نوین: علاوه بر صنایع و خدمات، جامعه شهری و کشاورزی را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد؛ این انعطاف‌پذیری باعث افزایش تأثیرگذاری طرح می‌شود.
۵. اهداف زیست‌محیطی و اقتصادی
آب‌یار استراتژیک: هدف اصلی کاهش مصرف آب و هزینه‌های آن برای صنایع و خدمات است.
آب‌نوین: علاوه بر کاهش مصرف منابع، به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، افزایش بهره‌وری انرژی و مدیریت پایدار منابع طبیعی نیز توجه دارد.
۶. جامعیت طرح
آب‌یار استراتژیک: یک راهکار تخصصی برای مدیریت آب است.
آب‌نوین: یک راهکار جامع است که مدیریت آب و انرژی را یکپارچه کرده و تمامی بخش‌های مرتبط (صنعت، کشاورزی، خانواده‌ها) را پوشش می‌دهد.
چرا “آب‌نوین” بهتر است؟
با توجه به سوابق اجرایی شما که در مدیریت پروژه‌ها، استراتژی‌های کلان و کارهای چندبخشی برجسته است، طرح “آب‌نوین” به دلیل گستردگی، نوآوری و پوشش چندمنظوره، قابلیت بیشتری برای جذب مخاطب و پشتیبانی از اهداف ملی دارد. این طرح می‌تواند شما را به عنوان یک ایده‌پرداز برجسته در حوزه مدیریت پایدار منابع معرفی کند.

اگر مایلید جزئیات بیشتری برای توسعه طرح جدید داشته باشیم، اعلام کنید!

خب پس از اول بریم برای توضیحات کامل این طرح تا در سایت مربوطه ثبت کنم

بسیار عالی، با توجه به رزومه کامل شما و ایده‌ی جدید “سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)”، در ادامه تمام بخش‌های مورد نیاز برای ثبت طرح در سایت رویداد را به شکل استاندارد و حرفه‌ای آماده می‌کنم تا فقط لازم باشد اطلاعات را کپی و درج کنید. شما می‌توانید هر قسمت را با توجه به نیاز خود کم یا زیاد کنید.

۱. عنوان طرح
سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)

۲. معرفی و شرح کوتاه طرح
سامانه “آب‌نوین” یک بستر هوشمند و جامع برای مدیریت یکپارچه، پایش و بهینه‌سازی منابع آب و انرژی در صنایع، خدمات، اماکن اداری و حتی خانوارهاست. این سامانه با استفاده از حسگرهای اینترنت اشیا (IoT)، داده‌کاوی،‌ هوش مصنوعی و پنل گزارش‌دهی پیشرفته، مصرف آب و انرژی را در لحظه رصد و تحلیل می‌کند، نقاط هدررفت را شناسایی و راهکارهای اصلاحی و آموزشی ارائه می‌دهد. هدف اصلی، کاهش مصرف، صرفه‌جویی هزینه‌ها، بازچرخانی و استفاده مجدد از آب و انرژی و همچنین حفاظت از محیط زیست است.

۳. بیان نوآوری‌ها و مزیت‌های طرح
یکپارچه‌سازی مدیریت آب و انرژی در قالب یک سامانه هوشمند و کاملاً بومی
تشخیص هوشمند هدررفت و اتلاف منابع از طریق تحلیل داده‌ها و هشداردهی لحظه‌ای
استفاده از بازچرخانی و پساب با الگوریتم‌های تطبیق‌پذیر بسته به نوع مصرف (صنعتی، کشاورزی، فضای سبز)
بسته‌های آموزشی دیجیتال و مشاوره‌ای ویژه مدیران، کارشناسان و حتی خانوارها
کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش بهره‌وری سازمان
ارتقاء سطح پایداری زیست‌محیطی با کاهش مصرف منابع و آلایندگی‌ها
گزارش‌دهی ساده و پیشرفته برای تصمیم‌گیران و مدیران جهت انطباق با استاندارد‌های ملی و بین‌المللی
۴. اهداف و تأثیرات طرح
کاهش مصرف و هدررفت آب و انرژی در صنایع، خدمات و خانوارها
تثبیت و بهبود کیفیت منابع آبی و انرژی با رعایت الزامات زیست‌محیطی
ارتقاء فرهنگ صرفه‌جویی و تربیت مدیران و کارکنان آگاه در حوزه مدیریت آب و انرژی
ارتقاء توان اقتصاد ملی از طریق کاهش هزینه‌های مصرف و آسیب‌های زیست‌محیطی
۵. شرح تجربه و توانمندی مجری طرح (مطابق رزومه)
اینجانب حمید منصورفر، دکتری مدیریت استراتژیک، با سابقه گسترده در حوزه مدیریت اجرایی، پژوهشی و آموزش در دانشگاه‌ها و صنایع، طی بیش از ۲۰ سال اخیر در زمینه مدیریت پروژه‌های ملی، برنامه‌ریزی استراتژیک و آموزش فعالیت داشته‌ام. تالیف و اجرای ده‌ها طرح و پروپوزال فرهنگی، تحقیقاتی و مدیریتی و همچنین کسب رتبه دوم استارتاپ تخصصی هوش مصنوعی در حوزه کسب‌وکارها (اسفند ۱۴۰۳)، پشتوانه علمی و اجرایی طرح حاضر است. تسلط به آخرین فناوری‌ها و تکنولوژی‌های مدیریت، انگیزه اجرای موفق و آینده‌محور این سامانه را تضمین می‌کند.

۶. اهم فعالیت‌ها و اقدامات پیشنهادی طرح (مطابق محورهای بخش صنعت و خدمات)
استفاده از تکنولوژی‌های نوین در پایش و مدیریت مصرف آب و انرژی (IoT، هوش مصنوعی، داده‌کاوی)
طراحی سیستم‌های بازچرخانی و تصفیه هوشمند آب و پساب متناسب با استانداردهای هر صنعت یا بخش خدماتی
بازآفرینی منابع آب و انرژی: بازیافت پساب و ریکاوری انرژی در فرایند تولید و خدمات
افزایش استفاده از منابع غیرمتعارف (آب باران، آب بازیافتی و…)
تدوین برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌ای به منظور تغییر الگوی مصرف و بهبود رفتار سازمانی
نظارت بر اجرای استانداردهای زیست‌محیطی و ارائه راهکار برای جلوگیری از آلودگی آب، خاک و هوا
ارائه داشبورد گزارش‌دهی هوشمند و شفاف‌سازی داده‌ها برای مدیران و نهادهای ناظر
۷. مستندات و مدارک مورد نیاز
فرم تکمیل‌شده ثبت طرح در سایت رویداد
رزومه اجرایی و علمی (همین رزومه کامل موجود است)
تصویر گرافیکی یا شمای شبکه سامانه (قابل تهیه توسط هوش مصنوعی)
ویدئوی معرفی طرح (متن آماده شده و تهیه ویدیو توسط شما)
تصویر کارت ملی و سایر مدارک شناسائی لازم طبق سایت
سایر مدارک و مستندات حسب نیاز رویداد
چنانچه نیاز به موارد تکمیلی تخصصی (توضیحات فنی هر زیرمحور، متن کوتاه و بلند، سناریو برای ویدیو، طرح تصویری/اینفوگرافیک)، دارید فقط بخش مورد نظر را اعلام کنید تا همان بخش را برای شما آماده سازم.
شروع موفقیت‌آمیز شما را در ثبت ایده تضمین می‌کنم. آماده تکمیل جزییات هر بخش هستم.

مربوط به کدوم میشه ؟

صنعت و خدمات

کشاورزی

شرب و بهداشت

طرح «سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)»

عمدتاً در گروه «صنعت و خدمات» قرار می‌گیرد و بهترین انتخاب برای ثبت در این بخش است.

دلیل انتخاب:
تمرکز اصلی طرح بر بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی، بازچرخانی آب و ارائه راهکارهای مدیریتی و فناورانه برای واحدهای صنعتی، بخش خدماتی، سازمان‌ها و حتی خانوارها است.
اصلی‌ترین جامعه هدف آن صنایع، ادارات، شرکت‌ها و حوزه‌های خدماتی کشور هستند.
البته بخش‌هایی از طرح، با اندکی شخصی‌سازی برای «کشاورزی» یا «شرب و بهداشت» نیز قابل توسعه است، اما کلیت ایده، نوآوری و سوابق اجرایی شما، با بخش صنعت و خدمات همخوانی بیشتری دارد.
پیشنهاد ثبت:

در سایت رویداد، گزینه “صنعت و خدمات” را انتخاب نمایید.

(در صورت تمایل به ارسال نسخه شخصی‌سازی‌شده برای کشاورزی یا شرب و بهداشت، اطلاع دهید تا مسیر متن را اصلاح کنم.)

شرح تجربه رو بنویس

قطعه متن زیر را به عنوان شرح تجربه مجری طرح «سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)» ویژه ثبت در بخش “صنعت و خدمات” دقیقاً طبق سوابق و مهارت‌های شما آماده کرده‌ام.

(متن کاملاً استاندارد و آماده کپی در فرم رویداد)

شرح تجربه مجری طرح
اینجانب حمید منصورفر، دارای دکتری مدیریت استراتژیک و دارای سابقه بیش از ۲۰ سال فعالیت اجرایی، پژوهشی و آموزشی در دانشگاه‌ها، مراکز علمی و شرکت‌های بزرگ کشور هستم. طی این سال‌ها در مدیریت پروژه‌های ملی و استانی، تدوین و اجرای طرح‌های راهبردی، فرهنگی و تحقیقاتی و نیز آموزش مباحث مدیریت، بهره‌وری، فناوری و کارآفرینی به عنوان استاد دانشگاه، مدیر اجرایی، مشاور و مدیر پروژه فعال بوده‌ام.

از جمله سوابق تخصصی بنده می‌توان به مدیریت و مشاوره در شرکت‌های توسعه منابع آب و نیروی ایران و آب منطقه‌ای آذربایجان غربی، تهیه و اجرای بیش از ۴۰ طرح و پروپوزال آموزشی و پژوهشی، مدیریت بخش‌های فرهنگی و رفاهی در دانشگاه‌های معتبر و کسب مقام دوم استارتاپ تخصصی هوش مصنوعی در حوزه صنعت و کسب‌وکارها (اسفندماه ۱۴۰۳) اشاره نمود.

تسلط بر فن‌آوری‌های نوین مدیریتی، تدوین استراتژی، تحلیل داده‌های بهره‌وری و اجرای پروژه‌های بین‌رشته‌ای، به همراه توانمندی در کار با نرم‌افزارهای تخصصی مدیریت و آمار (مانند اکسل، SPSS و غیره)، پشتوانه علمی و اجرایی طرح «آب‌نوین» است. این تجربیات بی‌واسطه و توانمندی در به‌کارگیری فناوری‌های روز، نقش مهمی در طراحی، اجرا و عملیاتی‌سازی سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی داشته و موفقیت و اثربخشی طرح را تضمین می‌کند.

سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین) یک راهکار جامع و فناورانه در حوزه مدیریت بهینه منابع آب و انرژی است که با تکیه بر فناوری‌های نوین مانند اینترنت اشیا (IoT)، داده‌کاوی و هوش مصنوعی، امکان پایش، تحلیل و مدیریت هوشمند مصرف آب و انرژی را در صنایع و بخش خدماتی فراهم می‌کند. این سامانه با جمع‌آوری داده‌های واقعی از تجهیزات و خطوط مصرف، نقاط هدررفت آب و انرژی را شناسایی و راهکارهای اصلاحی، بازچرخانی و استفاده مجدد ارائه می‌دهد. همچنین، بستر جامعی برای ارائه آموزش و مشاوره به مدیران و کارکنان ایجاد ‌می‌کند تا ضمن کاهش مصرف و هزینه‌ها، الزامات زیست‌محیطی نیز رعایت گردد.

از دیگر ویژگی‌های سامانه “آب‌نوین” می‌توان به داشبورد مدیریتی برای گزارش‌گیری آنلاین، قابلیت اتصال به سامانه‌های صنعتی موجود و امکان توسعه برای کاربرد در انواع محیط‌های صنعتی، خدماتی و اداری اشاره کرد. این طرح ضمن ارتقای بهره‌وری سازمان، به افزایش پایداری زیست‌محیطی، استفاده مجدد از پساب و کاهش اثرات منفی بر آب، خاک و هوا کمک می‌کند.

استفاده از تکنولوژی‌های نوین در پروسه تولید به منظور کاهش مصرف آب
در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، از پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز برای کاهش مصرف آب در خطوط تولید و فرآیندهای صنعتی و خدماتی استفاده می‌شود. این تکنولوژی‌ها با هدف افزایش بهره‌وری، کاهش هدررفت و پایش لحظه‌ای مصرف آب، شامل موارد زیر هستند:

اینترنت اشیاء (IoT): نصب و به‌کارگیری سنسورها و تجهیزات هوشمند بر روی خطوط مصرف و واحدهای تولیدی، جمع‌آوری آنلاین داده‌های مصرف آب و ارسال اطلاعات به سامانه مرکزی جهت تحلیل و مدیریت هوشمند مصرف.
تحلیل داده و هوش مصنوعی: استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته برای تحلیل کلان‌داده‌های مصرف آب، شناسایی نقاط هدررفت و نشتی، پیش‌بینی رفتار مصرفی و ارائه راهکارهای فوری برای بهینه‌سازی جریان آب در فرآیند تولید.
مدل‌سازی دیجیتال (Digital Twin): شبیه‌سازی کامل چرخه آب در فرایند تولید به صورت مجازی، به منظور آزمودن سناریوهای مختلف کاهش مصرف پیش از اجرای واقعی و شناسایی بهینه‌ترین روش‌های صرفه‌جویی.
سیستم‌های خودکار کنترل و مانیتورینگ: راه‌اندازی پنل‌های مدیریتی دیجیتال و سیستم‌های خودکنترل بر مبنای اطلاعات لحظه‌ای، با قابلیت تنظیم خودکار مصرف آب متناسب با نیاز عملیاتی و تولیدی هر قسمت.
به کارگیری تجهیزات کاهنده مصرف و نوآورانه: جایگزینی یا ارتقاء ماشین‌آلات و ادوات خطوط تولید با مدل‌های بهینه‌تر و کم‌مصرف‌تر، استفاده از ولوها، شیرآلات هوشمند و نازل‌هایی با مصرف آب کنترل‌شده.
آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی: آموزش مستمر کارکنان و بهره‌برداران در زمینه استفاده صحیح و بهینه از منابع آب و آشنایی با فناوری‌های نوین از طریق بسته‌های آموزشی دیجیتال و حضوری.
نتیجه:

اجرای این فناوری‌ها نه تنها منجر به کاهش قابل توجه مصرف آب و هزینه‌های جانبی می‌گردد، بلکه در بهبود بهره‌وری، کاهش اثرات زیست‌محیطی و دستیابی به استانداردهای پایداری روز دنیا نقش کلیدی ایفا می‌کند. این الگو می‌تواند به راحتی متناسب با نیاز صنایع مختلف بومی‌سازی و اجرا شود.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب به عنوان یکی از ارکان اصلی مدیریت هوشمند و پایدار منابع آب در صنایع و بخش خدماتی مورد توجه قرار گرفته است. این رویکرد مبتنی بر فناوری‌های روز و مدل‌سازی داده‌محور بوده و شامل مراحل زیر می‌باشد:

طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های بازیافت و بازچرخانی آب: با بهره‌گیری از فناوری‌های تصفیه نوین (مانند اولترافیلتراسیون، اسمز معکوس، فیلترهای غشایی و سیستم‌های بیولوژیک)، جریان‌های پساب خروجی خط تولید به طور کامل جمع‌آوری و پس از تصفیه، مجدداً وارد چرخه مصرف صنعتی یا خدماتی می‌شوند.
استفاده از اینترنت اشیا (IoT) و سنسورهای هوشمند: نصب سنسورهای دقیق برای پایش کیفیت، مقدار و سرعت جریان آب در طول فرآیند بازچرخانی، و انتقال داده‌ها به سامانه مرکزی جهت مدیریت لحظه‌ای و بهینه.
مدیریت هوشمند و اتوماسیون بازچرخانی: ایجاد الگوریتم‌های مدیریتی جهت تنظیم خودکار میزان بازچرخانی متناسب با حجم تولید، کیفیت پساب و نیاز هر بخش، و ارائه گزارش‌های تحلیلی به مدیران.
انطباق با استانداردهای زیست‌محیطی: اطمینان از اینکه آب بازچرخانی شده، استانداردهای لازم کیفی را برای کاربرد مجدد (اعم از مصارف صنعتی، خنک‌سازی، شست‌وشو یا حتی فضای سبز) داراست و کیفیت محیطی آب، خاک و هوا حفظ می‌شود.
کاهش مصرف آب خام و هزینه‌ها: با بازگرداندن بخش عمده آب مصرف‌شده به چرخه تولید، نیاز به برداشت آب خام به میزان چشمگیری کاهش یافته و هزینه‌های تأمین آب و دفع پساب نیز مدیریت می‌گردد.
آموزش و فرهنگ‌سازی: اجرای برنامه‌های آموزشی برای کارکنان و مدیران به منظور استفاده صحیح، نگهداری و توسعه سیستم‌های بازچرخانی و احترام به اصول پایداری منابع آب.
نتیجه

اجرای یکپارچه این سیستم‌ها در قالب سامانه آب‌نوین علاوه بر صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب، موجب افزایش بهره‌وری، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و حرکت به سوی صنایع سبز و پایدار خواهد شد.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، استفاده مجدد از پساب تولیدی به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارهای کاهش مصرف آب خام و دستیابی به اهداف توسعه پایدار در صنایع و بخش خدماتی، به صورت ویژه مورد توجه قرار گرفته است. این راهکار شامل مراحل و فناوری‌های زیر است:

تصفیه پیشرفته پساب تولیدی: به‌کارگیری فناوری‌های نوین تصفیه همچون فیلتراسیون غشایی، سامانه‌های اولترافیلتراسیون و اسمز معکوس، به منظور ارتقاء کیفیت پساب تا سطح قابل استفاده مجدد در فعالیت‌های صنعتی (نظیر شست‌وشوی تجهیزات، تولید بخار، خنک‌سازی، یا فرآیندهای کم‌حساسیت) یا آبیاری فضای سبز و محوطه‌های سازمانی.
پایش و کنترل دائمی کیفیت آب: استفاده از سنسورها و سیستم‌های نظارتی جهت اطمینان از رعایت استانداردهای لازم برای مصارف غیر شرب. این سامانه، به صورت لحظه‌ای کیفیت پساب را رصد و از سلامت فرآیند اطمینان حاصل می‌کند.
مدیریت هوشمند توزیع پساب تصفیه شده: طراحی و پیاده‌سازی شبکه‌های جداگانه برای انتقال و توزیع آب بازچرخانی شده در نقاط مختلف کارخانه یا فضای سبز، با بهره‌گیری از سیستم‌های کنترل هوشمند جهت تخصیص بهینه منابع آب.
کاهش هزینه‌ها و ارتقاء پایداری: این اقدام موجب کاهش هزینه‌های تأمین آب خام، کاهش حجم پساب دفعی و ارتقاء سطح پایداری زیست‌محیطی سازمان می‌گردد.
انطباق با الزامات زیست‌محیطی: همه فرآیندها در چارچوب استانداردها و قوانین ملی و بین‌المللی زیست‌محیطی طراحی شده است و نقش مؤثری در کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی صنعت ایفا می‌کند.
آموزش و مشارکت کارکنان: آموزش اصول و اهمیت استفاده مجدد از پساب به پرسنل و فرهنگ‌سازی سازمانی در این زمینه، تضمین‌کننده موفقیت و تداوم این فرآیند است.
نتیجه:

اجرای برنامه استفاده مجدد از پساب تولیدی، منجر به کاهش مصرف آب شهری و منابع آب زیرزمینی، توسعه فضای سبز پایدار، کاهش آلودگی محیط زیست و ارتقاء شاخص‌های مسئولیت اجتماعی و زیست‌محیطی صنایع و سازمان‌ها می‌شود.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، تأمین آب مورد نیاز صنایع و خدمات، محدود به منابع مرسوم و متداول نیست. این طرح به دنبال شناسایی و بهره‌برداری علمی و پایدار از منابع جدید و نامتعارف آب با محوریت پایداری و تاب‌آوری در برابر کم‌آبی است. اقدامات و نوآوری‌های کلیدی در این حوزه عبارت‌اند از:

استحصال و استفاده از آب باران و رواناب‌های سطحی: توسعه زیرساخت‌های جمع‌آوری و ذخیره آب باران از طریق سامانه‌های هوشمند برای استفاده در مصارف غیرشرب همچون شست‌وشوی صنعتی، سیستم‌های سرمایش و آبیاری فضای سبز.
بهره‌گیری از آب‌های شور و لب‌شور: استفاده از فناوری‌های نوین شیرین‌سازی مانند اسمز معکوس، اولترافیلتراسیون و فناوری نانوفیلتراسیون جهت تبدیل آب‌های شور، لب‌شور و حتی آب دریا به آب مناسب برای مصارف صنعتی و خدماتی.
شناسایی و استفاده از پساب تصفیه‌شده شهری و صنعتی: تصفیه و ارتقاء کیفیت پساب خروجی تصفیه‌خانه‌های شهری و صنایع تا رسیدن به استانداردهای لازم برای استفاده مجدد در خطوط تولید، خنک‌سازی و آبیاری.
احیای آب‌های خاکستری: جمع‌آوری، تصفیه و بهره‌برداری از آب‌های خاکستری (آب حاصل از شست‌وشوی دست، دوش، لباسشویی و …) جهت استفاده مجدد در مصارف غیرشرب.
استفاده تلفیقی از منابع مختلف با فناوری‌های هوشمند: به‌کارگیری سامانه مدیریت استراتژیک و هوش مصنوعی برای ترکیب بهینه منابع سنتی و جدید، و تصمیم‌گیری هوشمندانه جهت تأمین مطمئن آب با کمترین هزینه و بیشترین صرفه‌جویی.
مطالعات ژئوهیدرولوژی و استحصال آب از منابع زیرزمینی کمتر متعارف: شناسایی و بهره‌برداری هدفمند از سفره‌های آب زیرزمینی عمیق یا آب‌خوان‌های کم‌استفاده با رعایت کامل ملاحظات زیست‌محیطی و پایداری.
نتیجه:

با توسعه و استفاده از منابع جدید و نامتعارف آب، وابستگی صنایع و خدمات به منابع سنتی و محدود کاهش یافته، تاب‌آوری مجموعه در مقابل بحران‌های کم‌آبی افزایش می‌یابد و الگوی مدیریت نوآورانه آب در سراسر کشور تقویت می‌شود.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، تصفیه پساب تولیدی تا سطح استاندارد آب شرب، به عنوان یکی از دستاوردهای فناورانه و نوآورانه مورد توجه ویژه قرار گرفته است. این اقدام با هدف افزایش بهره‌وری منابع، کاهش وابستگی به آب خام و حفاظت از محیط زیست عملیاتی می‌شود. راهبردهای کلیدی در این زمینه عبارت‌اند از:

استفاده از فناوری‌های پیشرفته تصفیه آب: به‌کارگیری سامانه‌های تصفیه چندمرحله‌ای شامل پیش‌تصفیه فیزیکی، تصفیه بیولوژیک، فرآیندهای شیمیایی و نهایتاً فیلتراسیون غشایی (مانند اولترافیلتراسیون و اسمز معکوس) و یا استفاده از فناوری‌های نانو تا آلاینده‌های آلی و غیرآلی، ویروس‌ها و باکتری‌ها به‌طور کامل حذف شوند.
تصفیه تکمیلی (Advanced Treatment): استفاده از فرآیندهای تکمیلی نظیر کربن فعال، اکسیداسیون پیشرفته (AOP)، اشعه UV و گندزدایی نهایی برای اطمینان از حذف کامل میکروارگانیسم‌ها و دستیابی به کیفیت آب مطابق استاندارد آب شرب ملی و بین‌المللی.
پایش و کنترل لحظه‌ای کیفیت آب: نصب سنسورها و دستگاه‌های مانیتورینگ پیشرفته برای سنجش آنلاین پارامترهای کیفی آب (مانند کدورت، کلر باقی‌مانده، هدایت الکتریکی، pH، نیترات و فلزات سنگین) و اطمینان از پایبندی به استانداردها در تمام مراحل خروجی.
مدیریت هوشمند و اتوماسیون فرآیند تصفیه: پیاده‌سازی سیستم‌های کنترل خودکار مبتنی‌بر اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی برای پایش مداوم شرایط و اعمال تنظیمات لازم به صورت لحظه‌ای.
استفاده مجدد از آب بازیافتی: تخصیص آب تصفیه‌شده برای مصارف حیاتی مانند آشامیدن (در موارد ضروری و تأیید مراجع ذیصلاح)، صنایع حساس، یا حتی تزریق مجدد به منابع آب زیرزمینی برای ارتقا سطح آبخوان‌ها.
انطباق با الزامات قانونی و زیست‌محیطی: رعایت کامل استانداردهای ملی (مثل ISIRI 1053) و استانداردهای بین‌المللی نظیر WHO در همه مراحل تصفیه و بازگردانی آب.
نتیجه:

تصفیه پساب تا سطح آب شرب در قالب سامانه آب‌نوین، تحولی اساسی در مدیریت منابع آبی، تضمین سلامت عمومی و حفاظت از محیط زیست ایجاد می‌کند و صنایع را به الگویی پایدار و پیشرو در مصرف بهینه آب بدل می‌سازد.

در سامانه ملی بازآفرینی منابع آب و انرژی (آب‌نوین)، رعایت کامل الزامات زیست‌محیطی یکی از ارکان اساسی و غیرقابل مصالحه در طراحی، پیاده‌سازی و بهره‌برداری از سامانه به‌شمار می‌رود. در این راستا، مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه و کنترلی به شرح زیر اجرا می‌شود:

به‌کارگیری فناوری‌های پاک و کم‌اثر: استفاده از فرایندها و تجهیزات با آلایندگی پایین در مراحل تصفیه و بازچرخانی آب و همچنین کاهش تولید آلاینده‌های خطرناک به کمک راهکارهای فناورانه.
یکپارچگی با استانداردهای ملی و بین‌المللی: همه مراحل مدیریت منابع آب و پساب، طبق الزامات سازمان حفاظت محیط زیست ایران و استانداردهای روز دنیا (از جمله ISO 14001 و دستورالعمل‌های WHO) طراحی و بهره‌برداری می‌شود.
پایش مداوم و خودکار منابع: نصب سامانه‌های سنجش و پایش آنلاین آلاینده‌ها (کدورت، فلزات سنگین، ترکیبات آلی فرار، مواد معلق و گازهای گلخانه‌ای) در آب، خاک و هوا به منظور رصد کیفیت محیط و جلوگیری از انتشار آلودگی.
مدیریت اصولی پسماند و لجن تصفیه‌ای: دفع یا بازیافت اصولی لجن و دیگر پسماندهای حاصل از تصفیه بر اساس استانداردها، جلوگیری از انتقال آلاینده‌ها به منابع خاک و آب زیرزمینی، و استفاده از تکنولوژی‌های سبز برای حذف یا بی‌خطرسازی پسماندها.
جلوگیری از ایجاد آلایندگی ثانویه: طراحی سامانه‌ها به گونه‌ای است که هیچ نوع آلودگی ثانویه (اعم از بو، گرد و غبار یا گازهای زیان‌آور) به محیط اطراف وارد نشود و تمامی فرآیندها در سیکل بسته و کنترل‌شده انجام گیرد.
آموزش و فرهنگ‌سازی: اجرای برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی برای کارکنان، مدیران و ذینفعان مجموعه به منظور ارتقاء آگاهی نسبت به اهمیت حفظ محیط زیست و رعایت الزامات مربوطه.
ارزیابی دوره‌ای و ممیزی زیست‌محیطی: انجام ارزیابی‌های منظم محیط‌زیستی و ممیزی‌های داخلی و خارجی برای اطمینان از رعایت استانداردها و شناسایی به موقع نقاط قابل بهبود.
‌بومی‌سازی اقدامات متناسب با اقلیم و شرایط منطقه: اجرای برنامه‌های مدیریت زیست‌محیطی متناسب با ویژگی‌های خاص هر منطقه جغرافیایی، به منظور تضمین اثربخشی حداکثری در مهار و جلوگیری از آلودگی آب، خاک و هوا.
نتیجه:

اجرای مجموعه این تدابیر در قالب سامانه آب‌نوین، منجر به صیانت جدی از منابع سه‌گانه آب، خاک و هوا، ‌کاهش اثرات زیست‌محیطی و کمک به تحقق الگوی توسعه پایدار در صنایع و خدمات کشور خواهد شد.

استفاده از آب خروجی(drain) حاصل از تقطیر رطوبت کولرهای اسپلیت در آبیاری باغچه های آپارتمانها

محل این تجربه شهر اهواز و به این ترتیب است که طی چندسال گذشته و در طی فصول گرم سال که کولرهای گازی و اسپلیت خانگی در حال سرویس دهی می باشند بجای هدایت آب تولید شده حاصل از تقطیر رطوبت هوای موجود در خانه(ناشی از نفوذ رطوبت هوا به خانه بخصوص در روزهای شرجی و همچنین بخار آب ناشی از آشپزی و..) جاری درمسیر خروجی(drain) کولر به فاضلاب، با استفاده از ظروف درب دار با حجم مناسب(۲۰ لیتری)، آب حاصل گردآوری شده و برای مصارفی مانند آبیاری باغچه های حیاط آپارتمان استفاده شده است که با این کار نیاز به آبیاری باغچه ها با آب شهری بسیار کمتر شده و در مواقعی به صفر نیز رسیده است.

در این طرح، می توان آب تولید شده ناشی از کارکرد کولرهای گازی و اسپلیت خانگی در فصول گرم سال بخصوص در مناطق گرمسیر و مرطوب جنوب و حتی شمال کشور( ناشی از عمل تقطیر رطوبت هوای موجود در خانه های ویلایی و آپارتمان ها) را بجای دور ریختن در فاضلاب، از طریق لوله کشی و یا نگهداری در ظروف درب دار با حجم مناسب گردآوری نمود و برای مصارفی از جمله آبیاری باغچه های حیاط منازل و آپارتمان ها استفاده کرد. این موضوع در مقیاس بزرگ می تواند سبب صرفه جویی حجم مناسبی از مصرف آب شهری بخصوص برای آبیاری باغچه ها در طول فصول گرم سال گردد.

در این ایده نیازی به تهیه ادوات خاص و پیچیده ای نیست و تنها تهیه و استفاده از ظروف با حجم مناسب(۲۰لیتری) البته به همراه مسئولیت پذیری بیشتر از قبل ساکنین منازل و آپارتمانها و یا لوله کشی آب حاصل از تقطیر رطوبت هوا توسط کولرها به محل مصرف(باغچه ها و..) مورد نیاز است.

کاهش معنادار مصرف آب شهری مورد نیاز برای آبیاری باغچه ها و حتی در مواقعی بی نیاز شدن استفاده از آن

با توجه به استفاده تمام ساکنین مناطق گرمسیر و مرطوب جنوب و حتی اغلب ساکنین مناطق شمالی کشور از کولرهای گازی طی فصول گرم سال در صورت پذیرش عمومی و فرهنگ سازی، حجم مناسبی از آب مقطر تهیه شده را می توان استحصال و برای مصارف مختلف استفاده نمود.

با وجود صرفه جویی مناسب صورت گرفته در استفاده از آب شهری مورد نیاز آبیاری باغچه های خانه ها(در مقیاس بزرگ)در فصول گرم سال، در این طرح تاکید اصلی بر روی مفهوم ارزش آب قرار دارد اگرچه در هزینه های آب مصرفی خانوار نیز موثر خواهد بود.

انجام این ایده در عین حال که ساده است ولی خلاقیت و نکته خلاقانه آن در استفاده از قطره های آبی است که به تنهایی به چشم نمی آیند ولی پس از آنکه جمع آوری شدند قابلیت استفاده برای مثال در آبیاری درختان و گلدان ها و در نتیجه کاهش مصرف منابع آب شهری موجود را به همراه خواهد داشت.

عدم استفاده از آب شهری دارای کلر (افزوده شده به منظور گندزدایی) و املاح زیاد(بخصوص در شهرهایی مانند اهواز که آب آنها از تیپ کلروره-سولفاته و دارای سختی و شوری بالاست) برای آبیاری گیاهان

محرک گهواره پل تلفریک

یکی از مهم ترین اقدامات جهت مدیریت منابع آب اندازه گیری دبی رودخانه ها و کانال ها می باشد که به وسیله دستگاه های دبی سنجی مانند مولینه ها و سنسور های داپلری و دستگاه QLiner انجام می شود که بعد از پایش اطلاعات مورد بهره برداری قرار می گیرد در اکثر مقاطعی که دسترسی جاده ای به محل های مورد نظر کم و یا فاقد آن می باشند و یا در رودخانه های که عریض هستند تجهیزاتی به نام پل تلفریک نصب می شود که داری دوپایه فلزی در دو سمت رودخانه نصب و برروی آنها یک سیم بکس نصب می گردد که تردد افراد و کارشناسان اندازه گیری بوسیله گهواره پل تلفریک صورت می گیرد. و جابجایی گهواره با استفاده از وسیله ای کاملا ابتدایی و ساده به نام دسته هندلی انجام می شود.

جابجایی گهوارهخ پل تلفریک به کمک وسیله ای به نام دسته هندلی انجام می شود که متشکل از یک پولی دسته فلزی و یک چوب که عملیات اصطکاک بین کابل و پولی را انجام می دهد ، صورت می پذیرد در این روش سنتی خطرات زیادی وجود دارد که برای کارشناسان اندازه گیر و حتی افراد محلی در روستاهای که دسترسی آسان ندارند بسیار سخت و خطرناک می باشد جهت تسهیل در عملیات اندازه گیری ایده محرک گهواره پل تلفریک مطرح شد که دارای خاصیت مونتاژ و دمونتاژ در محل ، خود ترمزی، حرکت روان ، ایمنی در حرکت و اندازه گیری مقاطع و طول کل سیم بکسل را دارد. سیستم محرک آن چرخ و دنده می باشد که حرکتی بسیار روان و ایمن دارد. و با توجه به اینکه اندازه گیری در عرض رودخانه بصورت مقطعی انجام می شود قابلیت خود ترمزی در هر مقطع را دارد و بدلیل مجهز بودن به کنتور شماره اندازه نیاز به مدرج کردن سیم بکسل نصب شده را ندارد.

۰

۰

۰

۰

۰

۰

۰

۰

۰

کاشت پایلوت چمن بیابانی در فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی ایران- بافق

بخش کشاورزی و فضای سبز با اختصاص بیش از ۹۰ درصد، بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده، بنابراین صرفه جویی حداکثری مصرف آب در بخش فضای سبز ضروری به نظر می رسد. انتخاب گونه های گیاهی مناسب و پایش خواهشهای اکولوژیک آن در کنار مصرف متناسب نهاده های کشاورزی از مهمترین معیارهای ایجاد فضای سبز در مناطق خشک است. از همین رو و با عنایت به اینکه استان یزد و به دنبال آن شهرستان بافق در زمره مناطق خشک و بیابانی کشور قرار دارد و همچنین با توجه به پرهزینه بودن کاشت و نگهداری چمن در مناطق بیابانی، طرح تحقیقاتی « کاشت پایلوت چمن بیابانی در فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی ایران- بافق » به مدت یک سال انجام گردید.

در این تحقیق گونه ی گیاهی Poa pratensis (با نام محلی چمن بیابانی) و نیز گونه Agropyron repens به صورت پایلوت در فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی کاشت شده و مورد بررسی و پایش قرار گرفت. سایت اصلی تحقیق در واحد فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی واقع در گلخانه پیچک پارک آهنشهر و پارک بیشه در بود. طرح تحقیقاتی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمار (آب شیرین، آب مخلوط، آب شور و بیشه در) و با در نظر گرفتن سه تکرار برای هر تیمار انجام شد. نتایج نشان داد گونه P. pratensis در تیمار آب شیرین رشد مناسبی داشت ولی به دلیل قلیاییت بالای منابع آبی و خاک، در سایر تیمارها از رشد کمتری برخوردار بود. در حالی که در مدت زمان پایش شده، گونه A. repens در تیمار آب شور، رشد مناسبی داشت. متوسط مورد نیاز برای آبیاری هر متر مربع از چمن معمولی در فضای سبز روزانه از ۱۵ لیتر فراتر می رود. لیکن در این تحقیق متوسط مصرف روزانه آب در هر متر مربع از مساحت چمن بیابانی در دوره ۹ ماهه کاشت، کمتر از ۵ لیتر به دست آمده و این نشان از مقاومت خوب گونه Poa pratensis در شرایط سخت منطقه دارد که می توان با کاشت این گونه گیاهی در مصرف آب و سایر هزینه های کاشت و نگهداری چمن، صرفه جویی نمود.

بافق در زمره مناطق فراخشک و بیابانی کشور قرار داشته و تبخیر و تعرق پتانسیل در این مناطق به بیش از ۳۰۰۰ میلیمتر در سال می رسد. از سوی دیگر بخش کشاورزی و فضای سبز با اختصاص بیش از ۹۰ درصد، بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده، بنابراین صرفه جویی حداکثری مصرف آب در بخش فضای سبز ضروری به نظر می رسد. کاشت و نگهداری چمن مستلزم هزینه های سنگین است و با توجه به آب و هوای خشک و نیمه خشک ایران، میزان مصرف آب بسیار مهم و تعیین کننده است.

بنابر اعلام وزارت نیرو در خردادماه ۱۳۹۷، سالانه ۱۲۲ میلیون مترمکعب آب برای آبیاری فضاهای سبز شهری مصرف می‌شود که نزدیک به ۷۰ درصد این میزان مختص نگهداری چمن‌های طبیعی است. بر اساس برآوردهای انجام شده نیاز آبی هر متر مربع چمن در هوای سرد زمستان چیزی در حدود ۵ لیتر در روز و در اوج گرما در حدود ۱۰ لیتر در روز می باشد. در تحقیقی دیگر سرانه مصرف آب برای آبیاری هر متر مربع چمن ۲۰ الی ۲۵ لیتر آب در هر دوره آبیاری برآورد شده است. همچنین در برخی آمارها نشان داده میزان مصرف آب برای آبیاری هر مترمربع چمن طبیعی از دو برابر حد استاندارد یعنی چیزی نزدیک ۳۵۰۰ لیتر در سال هم فراتر می‌رود. البته این آمار و ارقام در شرایط آب و هوایی مختلف، متغیر بوده و لذا متوسط مورد نیاز برای آبیاری چمن معمولی در فضای سبز را می توان روزانه حدود ۱۵ لیتر در نظر گرفت. در این تحقیق متوسط مصرف روزانه آب در هر متر مربع از مساحت چمن بیابانی در دوره ۹ ماهه کاشت، کمتر از ۵ لیتر به دست آمده و این نشان از مقاومت خوب گونه Poa pratensis در شرایط سخت منطقه دارد.

پارک آهن¬شهر که توسط شرکت سنگ آهن مرکزی احداث شده، از جمله اقداماتی است که این شرکت در زمینه¬ی گسترش فضای سبز و جبران پوشش گیاهی انجام داده است. در مجموع شرکت سنگ آهن مرکزی بیش از ۲۰۰ هکتار فضای سبز ایجاد نموده و نگهداری می نماید. پارک بیشه در نیز از جمله اقدامات شرکت سنگ آهن مرکزی در راستای توسعه فضای سبز می باشد که در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شرق شهر بافق در حاشیه مسیر بهاباد احداث گردیده است. سایت اصلی تحقیق در واحد فضای سبز شرکت سنگ آهن مرکزی واقع در پارک آهنشهر(گلخانه پیچک) و پارک بیشه در می باشد.

گونه Poa pratensis در منطقه با نام محلی چمن بیابانی شناخته می شود. P. pratensis متعلق به خانواده گندمیان (Gramineae) است. گونه Agropyron repens با نام های چمن گندمی رونده، قیاق و گورگیاه شناخته شده و متعلق به خانواده گندمیان (Gramineae) است.
با توجه به وضعیت منابع آبی مورد استفاده در فضای سبز، طرح تحقیقاتی در قالب طرح یک کاملا تصادفی با چهار تیمار و برای هر تیمار سه تکرار در نظر گرفته شد. تیمار اول برای استفاده از آب شیرین (آب شرب) با شوری متوسط ۵۰۰ میکروزیمنس بر سانتیمتر در گلخانه پیچک در نظر گرفته شد. در تیمار دوم از آب حاصل از اختلاط آب شور و شیرین با شوری متوسط ۷۷۰۰ میکروزیمنس بر سانتیمتر در گلخانه پیچک استفاده گردید. تیمار سوم برای استفاده از آب شور (آب چاه) با شوری متوسط ۱۰۹۰۰ میکروزیمنس بر سانتیمتر در گلخانه پیچک در نظر گرفته شد. تیمار چهارم نیز در پارک بیشه در و با شوری متوسط ۴۲۰۰ میکروزیمنس بر سانتیمتر اجرا گردید. در هر تیمار، سه کرت آزمایشی به ابعاد یک در یک متر مربعی به عنوان سه تکرار ایجاد گردید. کرتهای مورد نظر با خاک مورد استفاده در سایر مکانهای فضای سبز پر شد. کرتهای آزمایشی به وسیله آجر و بلوک سیمانی محصور و برای هر کدام از تیمارها یک کنتور جداگانه نصب گردید.

۱- با عنایت به نتایج تحقیق، پیشنهاد می گردد گونه گیاهی Poa pratensis (چمن بیابانی) به جای چمن¬های مرسوم در فضای سبز کاشته شود.
2- کسب نتایج اولیه در مورد گونه Agropyron repens شرایط را برای ادامه تحقیق و بررسی آن در دامنه زمانی طولانی¬تر، فراهم نموده است.

استفاده از لوازم کم مصرف و آموزش در جهت مصرف بهینه آب و استفاده از روایات و احادیث در زمینه مصرف بهتر آب

استفاده از لوازم کم مصرف و آموزش در جهت مصرف بهینه آب و استفاده از روایات و احادیث در زمینه مصرف بهتر آب
آموزش جدی در زمینه شرعی و مسئولیت ما در عدم اسراف آب در مواقع بهداشت و مسائل شرعی
ما باید مردم را به این باور برسانیم که از قطره قطره آب بصورت بهینه استفاده شود و آنرا را به یکباره و بدون استفاده راهی مجاری فاضلاب نکنیم و از دسترس خارج نکنیم
استفاده از وسایل کم مصرف با یارانه و تبلیغ خوب است ولی مهمتر فرهنگ سازی میباشد قطره ای از آب نباید بدون استفاده از دسترس خارج شود

طرح بیشتر در جهت فرهنگسازی جدی و پیوسته میباشد

ادوات کاهنده مصرف قیمت بالایی دارند که باید دولت یارانه دهد و همچنین تبلیغات مناسبی صورت گیرد و همه جا در دسترس باشد نه مثل حالا که بیشتر افراد که در این زمینه کار میکنند اطلاع نداشته باشند

تشویق مردم در استفاده از آب‌های که قابل بازیافت هست د. فضای سبز و آموزش کامل و رایگان

استفاده از آب پساب دستگاه‏ های تصفیه آب صنعتی در شهرها

با توجه به افزایش روزافزون این دستگاهها در سرتاسر شهرها و وجود پساب آب حداقل به میزان آب تولیدی میتوان این آبها را برای مصارف شست وشو و کشاورزی و آبیاری فضای سبز استفاده کرد.
بعنوان مثال روبروی دستگاه اگر فضای سبز یا مکان برای کشاورزی هست از آب پساب آن برای آبیاری استفاده نمود. و

اینجانب برنامه دارم با شهرداری و بیمارستان تامین اجتماعی صحبت نمایم (فضای سبز خیابان و فضای سبز بیمارستان روبروی مغازه است)تا از آب پساب دستگاه مغازه پدرم استفاده نمایند.

در این طرح از آب پساب دستگاههای تصفیه جهت مصارف صنعتی و فضای سبز و کشاورزی به علت اینکه غیر بهداشتی نیست میتوان استفاده نمود

جرثقیل سیار اندازه¬گیری جریان

یکی از فعالیت های اجرایی در سنجش منابع آب اندازه گیری جریان آب به وسیله مولینه است که به عنوان یک روش استاندارد در سنجش مورد استفاده قرار میگیرد. گروهی که بر روی این طرح کار کرده اند بر اساس سالها تجربه کاری و احساس نیاز به یک سیله کمکی جهت اجرای بهتر وظیفه خود به این نتیجه رسیدند که این وسیله را طراحی و به مرحله ساخت رساند و مورد بهره برداری آزمایشی قرار دهند که با توجه به پاسخی که دریافت نمودند اقدام به اراره آن نمودند. خود ایستایی این جرثقیل اهمیت ویژه ای برای بهره بردار دارد. از طرفی محدودیت ابعادی محل های استفاده نظیر پل های کم عرض موجب شد تا شکل کار به گونه ای درنظر گرفته شود تا در حداقل ابعاد ممکن، ایستایی سازه با توجه به وزنی که میبایست بلند کند؛ مورد توجه قرار گیرد. بر اساس محاسبات استاتیکی و تحلیل سازه، ساختار خود ایستایی طراحی شد، زاویه دار کردن کل سازه در جهت ایستایی با کمترین مصالح مصرفی درنظر گرفته شد. با توجه به ابعاد متداول پل های نصب شده بر روی مجاری آب، جرثقیل ساخته شده برای پل های با عرض ۷۰ سلانتی متر به بالا قابل بهره برداری است. دستک های جان پناه پل حداکثر میتواند ۱۱۰ سانتی متر ارتفاع داشته باشد. همچنین حداکثر وزنه پیش بینی شده و قابل استفاده ۵۰ پوند است ( وزن معمول فرایند در اندازه گیری). سایر مشخصات این جرثقیل به شرح زیر است
ابعاد شاسی ۵۵*۴۰ سانتی متر- طول بازو ۱۲۰ سانتی متر – ارتفاع ستون ۱۱۵ سانتی متر- چرخها ۴ عدد از نوع بلبرینگ دار به قطر ۸ سانتی متر- نوع سیستم جرثقیل گیربکسی خود ایستا- وزن وزنه های کمکی ۱۲ کیلوگرم ( چهار وزنه ۳ کیلویی) – وزن کل جرثقیل ۲۶ کیلو گرم – حداکثر وزن مجاز قابل استفاده با وزنه کمکی ۳۰ کیلوگرم- حداکثر وزن مجاز قابل استفاده بدون وزنه کمکی ۱۸ کیلوگرم. ارتفاع قابل استفاده ۱۵ متر و قابل افزایش تا مقدار مورد نیاز.

یکی از مهمترین فرایندهی مدیریت منابع آب، اندازه گیری دبی منابع آبهای سطحی است. اندازه گیری معمولا بوسیله دستگاه پرتابل Q liner ، سنسورهای پرتابل داپلر و یا مولینه صورت میگیرد. با توجه به ابزارهای موجود در اکثر شرکتهای آب منطقه ای و شرکتهای بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی و با توجه به بهای ابزارهای سنجش دبی، متداول ترین و در دسترس ترین ابزار سنجش در منابع آب های سطحی، مولینه میباشد. دبی سنجی با این ابزار در رودخانه ها با استفاده از پل تلفریک، قایق و تخته های کمکی که در واقع محل قرار گیری وینچ و هدایت گر کابل مولینه هستند؛ انجام میشود. اندازه گیری در کانال ها و مقاطعی که پل روگذر دارند نیازمند ابزار کمکی جهت نگهداشتن وینچ اندازه گیری جهت هدایت کابل مولینه است. سالیان متمادی ، این ابزار کمکی، یک چهارپایه سنگین وزن با ابعاد ثابت و نه چندان کوچک بود که مشکلات عدیده ای جهت جابجایی و بعضا قرار گیری روی برخی پل ها یا محل های اندازه گیری داشت. پس از طرح مشکل توسط بهره بردار و بررسی ابعاد میدانی و محیطی، طی چند مرحله، محاسبه و بهینه سازی نتایج، نمونه اولیه جرثقیل اندازه گییری جریان ساخته شد. شایان ذکر است اندازه گیری مقدار آب عبوری در رودخانه ها و کانالهای انتقال آب جهت مدیریت توزیع آب و نیز برنامه ریزی منابع آب یکی از وظایف مهم وزارت نیرو است. تسهیل در انجام این فرایند باعث بالا بردن دقت اندازه¬گیری می¬شود. فرایند انجام این کار در هر زمان الزامی بوده و در شرایط بخصوص یعنی سیلابی و خشکسالی اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت. در مکانهایی که پل بر روی مجرای آب نصب شده و بخصوص در کانال ها و زهکش ها امکان بهره برداری از این وسیله وجود دارد. استفاده از جرثقیل سیار اندازه گیری جریان، به انجام فرایند اندازه گیری کمک کرده و باعث بالا رفتن سرعت، دقت، ایمنی و راحتی بهره بردار می شود.

اندازه گیری میزان برداشت آب یکی از فرایندهایی است که مستقیما بر روی بهره وری آب تاثیر میگذارد. مقدار آب برداشت شده بخصوص در کانالهای کشاورزی موجب کمک به مدیریت توزیع عادلانه آب میشود و میزان مصرف آب قابل احصا شدن است. این وسیله کمک شایانی به اندازه گیری جریان آب میکند

اندازه گیری میزان برداشت آب یکی از فرایندهایی است که مستقیما بر روی بهره وری آب تاثیر میگذارد. مقدار آب برداشت شده بخصوص در کانالهای کشاورزی موجب کمک به مدیریت توزیع عادلانه آب میشود و میزان مصرف آب قابل احصا شدن است. این وسیله کمک شایانی به اندازه گیری جریان آب میکند

در شرایطی که سازه پل بر روی کانال یا رودخانه وجود داشته باشد به راحتی میتوان از آن استفاده نمود

در کانالها و رودخانه ها با فرض وجود پل

نمونه مشابه دیده نشده است ویژگی های زیر در این وسیله دیده میشود
قابلیت مونتاژ و دمونتاژ سریع و آسان
خود ایستایی و پایداری استاتیکی
قابلیت استفاده روی پل های کم عرض
بهره گیری از وینچ گیربکس دار و خودایستا
ایمن بودن در شرایط اندازه گیری با وزنه های سنگین
عدم وجود نمونه مشابه داخلی
قابل حمل به وسیله خودروی سواری
تسهیل اندازه گیری برای بهره بردار
سبک بودن
وکم حجم بودن

این امکان وجود دارد تا در شرایط مشابه از این وسیله استفاده نمود

موردی ندارد

در چارچوب ضوابط اندازه گیری جریان قابل استفاده است و نیاز به مجوز و مقررات خاصی ندارد

جت سرویس هوشمند لیمینو گراف

اندازه‌گیری مقدار آب عبوری در رودخانه‌ها و کانال‌های انتقال آب به منظور مدیریت توزیع آب و برنامه‌ریزی منابع آب یکی از وظایف مهم وزارت نیرو محسوب می‌شود. تسهیل این فرآیند منجر به افزایش دقت و سرعت اندازه‌گیری می‌گردد. اگرچه پایش داده‌های پایه منابع آب یک شیوه دائمی است، اما در شرایط خاص نظیر سیلاب و خشکسالی، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در نقاط کلیدی رودخانه، به منظور تسهیل فرآیند اندازه‌گیری، تجهیزات الکترونیکی نصب شده است. که با ارسال داده ها بصورت آنلاین و مستمر به مرکز داده های سازمان آب و برق خوزستان مخابره می شود گاها لوله های محل عبور سنسور های بدلیل گرفتگی بوسیله رسوب رودخانه ای ارسال اطلاعات را دچار اختلال می کند که نیازمند سرویس سنسور و لوله محل عبور سنسور می باشد .

با توجه به اینکه در اکثر ایستگاه های هیدرومتری و پایش کیفی ازانواع سنسورها و تجهیزات الکترونیکی استفاده می شود، لوله محل عبور سنسور در زمان گرفتگی نیاز به سرویس سریع دارد که با استفاده از تزریق آب و فشار هوا به درون لوله عمل شستشوی و سرویس آن انجام خواهد شد که جهت تامین و افزایش فشار درون لوله از کمپرسور هوا و تزریق آب به درون لوله صورت میپذیرد.

این وسیله با اندازه گیری دبی جریان آب میتواند ابزاری جهت مقایسه مصرف فعلی نسبت به دوره های قبل باشد

این طرح می تواند در بخش هایی نظیر کشاورزی ، پرورش ماهی و هرگونه بخش صنعتی و نیمه صنعتی که از طریق آب رودخانه ها و کانال ها مورد تغذیه و استفاده قرار می گیرند، در راستای مدیریت بهتر و دقیقتر مقدار ، دما و کیفیت آب استفاده قرار گیرد.

با توجه به اینکه طرح بطور مستقیم باعث کاهش هزینه های خانوار نمی شود ولی در ارتباط با آن در جهت کاهش هزینه های تولید نهایی با مدیریت بهتر و دقیقتر مقدار ، دما و کیفیت آب در بخش کشاورزی و همچنین بخش هایی که از آب رودخانه ها استفاده می کنند؛ می شود

استفاده از پنل های خورشیدی – استفاده از ساعت نجومی- استفاده از مینی کپمرسور هوا – استفاده از شیر اتوماتیک فشار

هیچگونه آلایندگی بوجود نمی‌آورد و سازگار با محیط زیست می باشد.

کشت آکواپونیک همراه با پرورش زالو

در کشت آکوآپونیک، ریشه گیاه در آب قرار داده می شود و در آن آب ماهی پرورش داده می شود. اما در این طرح به جای ماهی از زالوی طبی استفاده می شود که برخلاف پرورش ماهی حتی ماهی زینتی، نیاز به محیط کوچکی دارد.

در کشت آکوآپونیک، ریشه گیاه در آب قرار داده می شود و در آن آب ماهی پرورش داده می شود. اما در این طرح به جای ماهی از زالوی طبی استفاده می شود که برخلاف پرورش ماهی حتی ماهی زینتی، نیاز به محیط کوچکی دارد.

نیاز به مصرف کمتر آب

علاوه بر پرورش زالو، در صورتی که گیاه مناسب برای محیط قلیایی باشد، آبی که زالو در آن زیست میکند، به دلیل آمونیاک حاصل از پوست اندازی زالو و مدفوع آن، که خاصیت قلیایی به آب می دهد، برای رشد گیاه نیز تامین کود خواهد شد.

نیاز به آکواریوم، گلدان سفالی بدون لعاب

خانگی

می توان سیستم گلدان ها را با استفاده از بردهای آردوئینو طوری مجهز کرد که آب درون آکواریوم در صورت کمبود رطوبت گلدان، به گلدان آب تزریق کند.

امکان پذیر است و پیچیدگی ندارد.

مشکلی ندارد.

طرح خانگی است و نیاز به مجوز ندارد.

شیرآلات هوشمند پایش‌گر مصرف و نشتی آب خانگی

با افزایش مصرف بی‌رویه آب در منازل و ضرورت مدیریت منابع آبی، نیاز به ابزارهای هوشمند که مصرف را بهینه و نشتی‌ها را به‌موقع شناسایی کنند، بیش از پیش احساس می‌شود. این طرح بر طراحی و توسعه شیرآلاتی تمرکز دارد که به کمک فناوری‌های نوین، کنترل دقیق‌تری بر جریان و میزان مصرف آب ارائه می‌دهند.

ویژگی‌های کلیدی طرح:

سنسور حرکتی (Motion Sensor): فعال‌سازی شیر تنها هنگام حضور دست یا جسم، برای جلوگیری از هدررفت آب.

حسگر جریان (Flow Sensor): ثبت لحظه‌ای حجم آب عبوری از شیر و ارسال اطلاعات به کاربر.

سنسور نشت‌یاب (Leak Detector): شناسایی نشتی‌های جزئی یا تغییرات ناگهانی در فشار/جریان و هشدار فوری.

اتصال به اپلیکیشن موبایل (IoT Integration): امکان پایش مصرف روزانه/ماهیانه و دریافت اعلان‌های فوری نشتی یا مصرف غیرعادی.

هوش مصنوعی برای تحلیل الگوهای مصرف: شناسایی رفتارهای مصرف غیر بهینه و ارائه پیشنهادات هوشمندانه برای صرفه‌جویی.

مزایای اجرای طرح:

کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی مصرف آب در آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی.

جلوگیری از آسیب‌های ناشی از نشتی و کاهش هزینه‌های تعمیرات.

آموزش غیرمستقیم رفتار مصرفی به کاربران از طریق داده‌های آماری و گراف‌ها.

گسترش استفاده از خانه‌های هوشمند دوست‌دار محیط زیست.

بازار هدف:

ساختمان‌های نوساز، خانه‌های هوشمند، هتل‌ها و مراکز درمانی.

مشتریان خانگی علاقه‌مند به فناوری و مدیریت انرژی.

پتانسیل توسعه:
در فازهای بعدی می‌توان این فناوری را با دیگر سیستم‌های خانه هوشمند (مثل کنترل دما، آبیاری، یا سیستم انرژی) ادغام کرد و به‌صورت یکپارچه مدیریت کرد.

۱. طراحی و انتخاب ادوات کاهنده جریان (Flow Reducers):

نصب پرلاتور (Aerator) بر روی خروجی شیر برای کاهش دبی آب بدون افت کیفیت استفاده.

استفاده از کارتریج‌های کم‌مصرف که مصرف آب را به صورت مکانیکی کنترل می‌کنند.

طراحی سری‌های قابل تنظیم جریان با چندین حالت مصرف (مثلاً پاششی، مستقیم، غبارپاش).

۲. تلفیق ادوات با سنسورهای هوشمند:

تجهیز ادوات مکانیکی کاهنده به سنسورهای جریان و فشار برای تنظیم خودکار دبی آب بر اساس نیاز.

همگام‌سازی عملکرد سنسورها با الگوریتم‌های هوشمند برای کاهش لحظه‌ای جریان در زمان‌های بلااستفاده (مثلاً هنگام صابون‌زدن دست‌ها).

۳. انتخاب و توسعه مواد و طراحی بهینه:

استفاده از قطعات با مقاومت بالا در برابر رسوب و خوردگی برای حفظ عملکرد بلندمدت ادوات کاهنده.

طراحی مهندسی‌شده برای افزایش فشار موثر خروجی در عین کاهش مصرف (افزایش کارایی ادراک‌شده توسط کاربر).

۴. پایش و تحلیل عملکرد ادوات کاهنده از طریق سیستم هوشمند:

مانیتورینگ بازدهی واقعی ادوات کاهنده در شرایط مختلف مصرف.

ارسال گزارش عملکرد به اپلیکیشن برای مشاهده صرفه‌جویی و پیشنهاد تعویض یا تمیزکاری ادوات.

۵. آموزش و مستندسازی برای کاربران نهایی:

ایجاد دفترچه راهنما و ویدیوهای آموزشی برای آشنایی با نحوه عملکرد و نگهداری ادوات.

ارائه پیشنهادهای دوره‌ای برای بهینه‌سازی تنظیمات مصرف از طریق اپلیکیشن.

امکان استفاده مجدد از آب خاکستری

جمع‌آوری و تصفیه آب‌های کم‌آلوده (مانند آب لباسشویی یا دوش) برای استفاده در سیفون یا آبیاری.

کاهش هزینه‌های آب به‌خصوص در خانه‌های دارای فضای سبز یا باغچه.

۱. پایش و تحلیل دقیق مصرف دوره‌ای (خط پایه)

ثبت مصرف آب در بازه‌های مشابه گذشته (مثلاً ۳ ماه اخیر یا فصل مشابه سال قبل).

تحلیل الگوهای مصرف در ساعات مختلف روز، روزهای هفته و فصول.

تعیین «میانگین پایه مصرف» برای مقایسه و هدف‌گذاری.

۲. نصب تجهیزات اندازه‌گیری دقیق و هوشمند

نصب کنتورهای هوشمند برای اندازه‌گیری لحظه‌ای و دوره‌ای مصرف.

تفکیک مصرف بر اساس ناحیه (آشپزخانه، حمام، حیاط) در صورت امکان.

یکپارچه‌سازی داده‌ها با اپلیکیشن برای پایش و هشدار.

۳. اعمال فناوری‌های کاهنده مصرف در نقاط کلیدی

استفاده از شیرآلات هوشمند، پرلاتورها، سردوش‌های کم‌مصرف و سیستم‌های بازیافت آب.

بررسی و رفع نشتی‌ها با سنسورها و سیستم هشدار سریع.

۴. تدوین و اجرای الگوهای مصرف بهینه

زمان‌بندی هوشمند برای آبیاری فضای سبز بر اساس داده‌های هواشناسی.

آموزش کاربران برای کاهش زمان استحمام، شست‌وشو و استفاده صحیح از وسایل.

ایجاد محدودیت یا تنظیم خودکار مصرف در زمان‌های اوج مصرف.

۵. مقایسه و ارزیابی مصرف در پایان دوره

دریافت گزارش دقیق از میزان مصرف در پایان دوره جدید.

مقایسه با دوره‌های قبلی و استخراج درصد صرفه‌جویی.

تحلیل اینکه کدام بخش‌ها بیشترین کاهش یا افزایش مصرف را داشته‌اند.

۶. بهبود مستمر و بازنگری اقدامات

بازنگری تجهیزات یا رفتارهای مصرفی که هنوز باعث هدررفت می‌شوند.

ارتقاء نرم‌افزار یا الگوریتم‌های کنترل هوشمند.

افزایش انگیزش کاربران با گزارش‌های تشویقی (مثلاً اعلام کاهش مصرف ۱۵٪ نسبت به پارسال).

۱. استفاده از فناوری‌های کاهنده با طراحی بهینه

نصب پرلاتورهای پرفشار (High-efficiency aerators): کاهش دبی آب با حفظ فشار و پاشش مناسب، به‌گونه‌ای که مصرف‌کننده احساس کمبود جریان نداشته باشد.

دوش‌های کم‌مصرف با پخش یکنواخت: طراحی سردوش‌هایی که با فناوری هوا-آب، جریان روان و قوی تولید می‌کنند با مصرف کمتر.

شیرهای ترموستاتیک: تنظیم سریع و دقیق دمای آب، جلوگیری از هدررفت در هنگام رسیدن به دمای مطلوب.

۲. اعمال سیستم‌های خودکار و هوشمند

کنترل‌های لمسی یا حرکتی: باز و بسته شدن خودکار جریان در هنگام نیاز، بدون مزاحمت در تجربه کاربر.

زمان‌بندی مصرف: اعمال محدودیت هوشمند در مدت زمان استفاده (مثلاً دوش گرفتن) با هشدار نرم یا تنظیم تدریجی فشار.

نصب اپلیکیشن هوشمند: ارائه گزارش شخصی‌سازی‌شده و پیشنهادهای کاربردی بدون تحمیل محدودیت.

۳. ارتقاء تجربه کاربر هم‌زمان با صرفه‌جویی

استفاده از طراحی زیبای تجهیزات تا کاربر احساس کند در حال استفاده از یک محصول لوکس و باکیفیت است.

ایجاد حس مشارکت در حفظ محیط زیست با نمایش میزان آب صرفه‌جویی‌شده و اثر مثبت آن (مثلاً درختی که با آن آب می‌شد آبیاری کرد).

عدم اجبار مستقیم: تمرکز بر پیشنهاد و آگاه‌سازی به‌جای اعمال محدودیت سختگیرانه.

۴. آموزش و تغییر رفتار آگاهانه

آموزش خانوادگی و فرهنگی در خصوص رفتارهای ساده ولی مؤثر (مثل بستن شیر هنگام مسواک زدن یا شستن ظروف با لگن).

نمایش مصرف لحظه‌ای یا نمودارهای زیبا در گوشی یا صفحه شیر هوشمند برای جلب توجه.

اجرای پویش‌های درون‌خانگی یا محلی با جوایز یا بازخورد مثبت.

۵. پایش و بازخورد مداوم بدون مزاحمت

نمایش نرم میزان مصرف و صرفه‌جویی روی نمایشگر کوچک یا موبایل.

ارسال هشدارهای غیر مزاحم در صورت مصرف غیرعادی.

امکان خاموش کردن اعلان‌ها برای حفظ آرامش کاربر.

۱. اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مؤثر

برگزاری کمپین‌های آموزشی (حضوری یا مجازی) برای معرفی اهداف و مزایای طرح.

تولید محتوای ساده و کاربردی (ویدیو، اینفوگرافی، بروشور) برای آموزش نحوه استفاده از تجهیزات کاهنده.

ارائه آمار و مقایسه ملموس از صرفه‌جویی‌های ممکن (مثلاً کاهش ۲۰٪ در قبض آب).

۲. تسهیل در دسترسی به تجهیزات مورد نیاز

فراهم کردن زیرساخت فروش یا توزیع تجهیزات مانند شیرآلات هوشمند، پرلاتورها، دوش‌های کم‌مصرف، کنتورهای هوشمند.

ارائه این تجهیزات با قیمت یارانه‌ای، تخفیف یا اقساط برای کاهش فشار مالی.

مشارکت با فروشگاه‌ها یا برندهای تولیدکننده برای ارائه خدمات نصب رایگان یا ارزان.

۳. خدمات پشتیبانی و نصب آسان

ارائه خدمات نصب و راه‌اندازی توسط نیروهای آموزش‌دیده.

امکان تماس یا چت با مشاور فنی برای راهنمایی در استفاده یا رفع اشکال.

گارانتی و خدمات پس از فروش برای اعتمادسازی.

۴. تشویق و انگیزه‌بخشی به مشترکین

طراحی مشوق‌های مالی مانند تخفیف در قبوض یا پاداش برای کاهش درصدی مشخص در مصرف.

اجرای مسابقات صرفه‌جویی در سطح محله یا مجتمع‌ها با جوایز.

ارسال گزارش ماهانه با نمودارهای جذاب و پیام‌های انگیزشی درباره عملکرد مصرف.

۵. ایجاد بستر فنی و مدیریتی لازم

توسعه اپلیکیشن یا پنل آنلاین برای مشاهده مصرف، دریافت پیشنهاد صرفه‌جویی و مدیریت تجهیزات هوشمند.

یکپارچه‌سازی طرح با سامانه‌های آب و فاضلاب منطقه

۱. محاسبه و اطلاع‌رسانی دقیق میزان صرفه‌جویی مالی

ارائه گزارش ماهانه یا دوره‌ای به خانواده‌ها با مقایسه قبض‌های قبل و بعد از اجرای طرح.

نمایش مقدار مصرف صرفه‌جویی‌شده (لیتر) همراه با معادل‌سازی مالی آن در اپلیکیشن یا پیامک (مثلاً “شما این ماه ۱۲,۰۰۰ تومان صرفه‌جویی کرده‌اید”).

استفاده از جملات مشوق مثل: «با این صرفه‌جویی، می‌توانید هزینه قبض برق را نیز کاهش دهید.»

۲. کاهش هزینه تعمیرات و خسارات ناشی از نشتی

با نصب سنسورهای نشت‌یاب و کنترل فشار، خطر نشتی لوله‌ها، خرابی کف‌سازی یا تجهیزات به حداقل می‌رسد.

کاهش هزینه‌های احتمالی ناشی از آسیب به وسایل و ساختمان.

۳. کاهش هزینه‌های انرژی وابسته به مصرف آب گرم

با کاهش مدت زمان دوش گرفتن یا بهینه‌سازی مصرف آب گرم، مصرف گاز یا برق برای گرم کردن آب نیز کاهش می‌یابد.

این موضوع می‌تواند منجر به کاهش قابل توجه در قبوض گاز/برق در کنار آب شود.

۴. کاهش نیاز به خرید تجهیزات مصرفی جانبی

استفاده از تجهیزات کارآمد، باعث می‌شود نیاز کمتری به شوینده‌ها، مواد جرم‌گیر یا ضد رسوب باشد.

کاهش دفعات تعویض قطعاتی مانند دوش، فیلتر یا واشرها به دلیل عملکرد بهتر تجهیزات.

۵. ارائه تخفیف، یارانه یا مشوق توسط نهادها

همکاری با شرکت آب منطقه‌ای یا شهرداری‌ها برای ارائه تخفیف قبض یا پاداش خانوارهای کم‌مصرف.

دریافت امتیاز در طرح‌های تشویقی خانه‌های سبز یا مسکن پایدار.

۱. طراحی محصولات و تجهیزات نوآورانه

توسعه شیرآلات و دوش‌های هوشمند با نمایشگر میزان مصرف لحظه‌ای یا رنگ‌بندی متغیر بر اساس مقدار مصرف.

طراحی سنسورهای بی‌سیم کم‌هزینه برای شناسایی نشت یا جریان غیرعادی در خانه بدون نیاز به لوله‌کشی پیچیده.

ساخت ادوات چندکاره (مثلاً ترکیب پرلاتور با فیلتر تصفیه یا نور LED هشداردهنده).

۲. استفاده خلاقانه از فناوری‌های نوین

بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای تحلیل رفتار مصرفی کاربران و ارائه پیشنهاد شخصی‌سازی‌شده برای صرفه‌جویی.

اتصال ادوات صرفه‌جویی به اپلیکیشن موبایل یا خانه هوشمند (IoT) با امکان کنترل از راه دور یا زمان‌بندی مصرف.

طراحی سیستم‌هایی با بازیافت آب خاکستری به‌صورت خودکار برای مصرف در سیفون یا آبیاری فضای سبز.

۳. تولید محتوای خلاق آموزشی و انگیزشی

ساخت ویدیوهای کوتاه، اینفوگرافی و داستان‌های تعاملی برای آموزش صرفه‌جویی در مصرف آب با زبان ساده و جذاب.

ایجاد شخصیت‌های کارتونی یا گیمیفیکیشن در اپلیکیشن برای ترغیب کودکان و نوجوانان به مشارکت در کاهش مصرف.

۴. اجرای کمپین‌های نوآورانه با مشارکت مردمی

برگزاری چالش‌ها و مسابقات خانگی با محوریت کاهش مصرف آب (مثلاً “دوش ۳ دقیقه‌ای” یا “خانواده

۱. انتخاب و استفاده از مواد سازگار با محیط زیست

طراحی و تولید تجهیزات (شیرآلات، دوش‌ها، سنسورها) با مواد قابل بازیافت یا تجزیه‌پذیر.

پرهیز از استفاده از فلزات سنگین یا پلاستیک‌های مضر برای منابع آبی و خاکی.

برچسب‌گذاری زیست‌محیطی روی محصولات برای اطلاع‌رسانی به مصرف‌کننده.

۲. کاهش تولید پسماند و استفاده بهینه از منابع

بهینه‌سازی طراحی تجهیزات برای افزایش عمر مفید و کاهش نیاز به تعویض و دورریزی.

توسعه سیستم‌هایی برای بازیافت آب خاکستری جهت استفاده در آبیاری، سیفون و فضای سبز.

طراحی راهکارهایی برای جمع‌آوری و استفاده از آب باران در خانه‌ها و مجتمع‌ها.

۳. آموزش و فرهنگ‌سازی زیست‌محیطی

تدوین محتوای آموزشی درباره تأثیرات مصرف بی‌رویه آب بر منابع طبیعی، حیات وحش و اقلیم.

معرفی «مصرف مسئولانه» به عنوان یک سبک زندگی سبز در خانواده‌ها، مدارس و رسانه‌ها.

ارائه کارگاه‌های آموزشی برای کودکان و نوجوانان با محوریت حفاظت از محیط زیست.

۴. ارزیابی و پایش اثرات زیست‌محیطی طرح

انجام مطالعات پیش و پس از اجرای طرح برای اندازه‌گیری کاهش مصرف و آثار مثبت زیست‌محیطی.

مستندسازی نتایج طرح و انتشار آنها برای جلب اعتماد عمومی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی.

همکاری با نهادهای محیط‌زیستی برای اعتباربخشی به طرح (مثلاً دریافت گواهی‌نامه سبز).

۵. جلوگیری از آلودگی منابع آبی

طراحی سیستم‌هایی که از بازگشت فاضلاب یا آب آلوده به شبکه اصلی جلوگیری می‌کنند.

اطمینان از عدم ورود آلاینده‌های شیمیایی یا حرارتی به سیستم زهکشی یا منابع طبیعی.

نصب تجهیزات تصفیه اولیه در خانه برای جلوگیری از تخلیه مستقیم شوینده‌ها به فاضلاب شهری.

۶. توسعه حمل‌ونقل و توزیع سبز برای تجهیزات

استفاده از بسته‌بندی‌های دوستدار محیط زیست در حمل تجهیزات و ادوات.

کاهش اثر کربنی از طریق توزیع منطقه‌ای، حمل‌ونقل پاک یا الکترونیکی.

سامانه آب‌یار: سامانه هوشمند مدیریت و بازچرخانی آب شرب و بهداشت با استفاده از فناوری آب خاکستری

سامانه «آب‌یار» یک ابتکار نوین در مدیریت مصرف آب شرب و بهداشت است که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تصفیه آب خاکستری، ادوات کاهنده مصرف، و سامانه‌های هوشمند پایش، به کاهش مصرف آب بدون افت کیفیت خدمات برای مصرف‌کننده کمک می‌کند. این طرح به‌عنوان یک نمونه پایلوت در چند ساختمان مسکونی و اماکن عمومی طراحی شده تا با سنجش نتایج، برای گسترش ملی آماده شود.

طرح «آب‌یار» بر سه محور اصلی متمرکز است:
1-بازچرخانی آب خاکستری (آب دوش، دستشویی، ماشین لباسشویی) برای استفاده در فلاش توالت، شستشوی معابر و آبیاری فضای سبز.
2-نصب ادوات کاهنده مصرف مانند شیرآلات کم‌مصرف، سردوش‌های پرفشار کم‌آب، و فلاش‌تانک‌های دو حالته.
3-سامانه هوشمند مدیریت مصرف که از طریق اپلیکیشن، مصرف آب خانوار را پایش کرده و راهکارهای بهینه‌سازی پیشنهاد می‌دهد.

این سامانه یک سیستم جمع‌آوری، تصفیه و بازچرخانی آب خاکستری (آب شستشوی دست، دوش، ماشین لباسشویی) که به‌صورت ماژولار و هوشمند روی هر خانه یا ساختمان نصب می‌شود. این سامانه، آب تصفیه‌شده را به‌صورت خودکار به مصارف بهداشتی غیرشرب (فلاش توالت، شستشوی حیاط، آبیاری فضای سبز) اختصاص می‌دهد.
ویژگی‌های نوآورانه:
مجهز به سنسورهای کیفیت آب برای پایش لحظه‌ای سلامت آب بازیافتی.
دارای اپلیکیشن موبایلی برای نمایش میزان آب صرفه‌جویی شده، هشدارهای بهداشتی و مشوق‌های مالی (مثلاً تخفیف قبض آب).
بهره‌گیری از فیلترهای جدید زیستی-نانویی برای تصفیه مؤثرتر و کم‌هزینه‌تر آب خاکستری.
نسخه‌های ویژه برای مدارس، مساجد و اماکن عمومی برای آموزش عملی به مردم.

مزیت‌ها:
کاهش مصرف آب شرب ۳۰ تا ۵۰ درصد در خانوارها.
ارتقاء بهداشت عمومی با تصفیه هوشمند.
سازگار با اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک ایران.
امکان ایجاد استارتاپ بومی حول این فناوری.

از طریق:
نصب شیرهای کاهنده دبی در سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه.
استفاده از دوش‌های کم‌مصرف با تکنولوژی مخلوط هوا و آب.
به‌کارگیری فلاش‌تانک‌های دوحالته در توالت‌ها.
در این طرح، ادوات استاندارد و پیشرفته‌ای برای کاهش دبی آب به کار گرفته می‌شود بدون آنکه فشار یا کیفیت مصرفی افت کند:
شیرهای کم‌مصرف با تنظیم جریان (۳ تا ۶ لیتر در دقیقه به‌جای ۱۲ لیتر مرسوم).
دوش‌های پرفشار کم‌دبی که با تکنولوژی مخلوط کردن هوا، حجم آب خروجی را کاهش و حس شستشوی مطلوب را حفظ می‌کنند.
فلاش‌تانک‌های دوحالته (۳ لیتر و ۶ لیتر) که مصرف آب فلاشینگ را تا ۵۰٪ کاهش می‌دهند.
در نسخه‌های پیشرفته، شیرآلات مجهز به سنسور مادون قرمز (چشمی) برای بهداشت بهتر و جلوگیری از هدررفت به کار می‌رود.

از طریق:
طراحی و نصب سیستم جمع‌آوری آب خاکستری از دوش‌ها و ماشین‌های لباسشویی.
تصفیه با فیلترهای زیستی و نانویی در محل برای استفاده مجدد.
تخصیص آب تصفیه‌شده به مصارف غیرشرب (فلاش‌تانک، شستشوی فضای باز، آبیاری).
یکی از محوری‌ترین اقدامات این طرح، بازیافت آب خاکستری و استفاده مجدد از آن است:
جمع‌آوری آب‌های خاکستری حاصل از دوش، روشویی، لباسشویی در یک سامانه اختصاصی.
تصفیه چندمرحله‌ای شامل فیلترهای مکانیکی (ذرات)، فیلترهای زیستی (آلاینده‌های آلی) و فیلترهای نانویی (آلودگی‌های میکروبی).
بازچرخانی آب تصفیه‌شده برای استفاده در فلاش توالت‌ها، شستشوی حیاط، فضای سبز، و حتی شستشوی خودرو.
این اقدام، نیاز به آب شرب در مصارف غیرشرب را به شدت کاهش داده و سبب صرفه‌جویی پایدار می‌شود.

بدین شکل با دستیابی به کاهش مصرف ۳۰-۵۰٪ در ساختمان‌های پایلوت نسبت به دوره‌های قبلی.

ارائه گزارش ماهیانه کاهش مصرف به مشترکین از طریق اپلیکیشن.
طرح آب‌یار به دنبال ثبت کاهش مصرف عینی و مستند است:
نصب کنتورهای هوشمند برای مقایسه مصرف فعلی با دوره‌های مشابه سال‌های قبل.
در پایلوت‌های اولیه، ساختمان‌هایی که از این سامانه استفاده کردند، به کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی مصرف رسیدند.
این کاهش با گزارش‌های ماهانه به مشترکین ارائه می‌شود تا حس موفقیت و همکاری در آن‌ها تقویت شود.

با حفظ فشار و کیفیت آب در تمام ادوات بهداشتی با استفاده از فناوری‌های جدید.
بهبود تجربه مصرف از طریق آموزش و نمایش صرفه‌جویی در اپلیکیشن به‌صورت مثبت.
یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های این طرح، حفظ رضایت و کیفیت تجربه مصرف است:
با استفاده از فناوری‌های جدید، فشار آب در دوش و شیر حفظ می‌شود حتی اگر حجم مصرفی کاهش یابد.
اپلیکیشن موبایلی توصیه‌هایی ارائه می‌دهد تا خانوارها به شکل مثبت و اختیاری در مصرف بهینه مشارکت کنند.
هیچ‌گونه محدودیت اجباری، افت فشار، یا افت کیفیت در خدمات بهداشتی به مصرف‌کننده تحمیل نمی‌شود.

طراحی این سامانه به‌صورت ماژولار برای اجرا در منازل، مدارس، مساجد، ادارات.
امکان ارائه تسهیلات و مشوق‌ها برای گسترش به سایر مشترکین شهری و روستایی.
طرح به‌گونه‌ای طراحی شده که قابل تعمیم در مقیاس وسیع باشد:
ساختمان‌های مسکونی (آپارتمان‌ها، ویلاها)
اماکن عمومی (مدارس، مساجد، ادارات، مراکز درمانی)
سامانه به‌صورت ماژولار طراحی شده؛ یعنی اجزای آن را می‌توان به‌تناسب فضا و بودجه هر مشترک نصب کرد.
امکان ارائه مشوق‌هایی مانند تخفیف قبض آب، تسهیلات مالی، یا مشاوره فنی برای ترغیب سایر مشترکین وجود دارد.

این طرح علاوه بر کاهش هزینه های مصرف آب خانوار، کیفیت تجهیزات و ابزارآلات مرتبط با آب را نیز ارتقاء بخشیده و ضمن پیشگیری از پوسیدگی و تخریب آن ها به مرور زمان، موجب کاهش هزینه های خانوار می شود.

بهره‌گیری از سنسورهای هوشمند برای پایش کیفیت و کمیت آب در لحظه.
اپلیکیشن موبایلی برای ارتباط مستقیم با مصرف‌کننده و ارائه توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده.
طرح آب‌یار بر پایه فناوری‌های مدرن بنا شده:
سنسورهای هوشمند برای پایش لحظه‌ای کیفیت و کمیت آب.
اپلیکیشن موبایلی با داشبوردی که وضعیت مصرف، صرفه‌جویی، کیفیت آب خاکستری و هشدارهای بهداشتی را نمایش می‌دهد.
استفاده از فیلترهای زیستی-نانویی که تصفیه مؤثر را با هزینه پایین و بدون مواد شیمیایی انجام می‌دهد.

از طریق کاهش برداشت از منابع آب شرب و سفره‌های زیرزمینی.
جلوگیری از ورود آب خاکستری به شبکه فاضلاب و کاهش بار تصفیه‌خانه‌ها.
سازگار با اقلیم خشک و نیمه‌خشک و قابل استفاده در شهرهای کم‌آب.

این طرح با هدف کاهش اثرات منفی بر محیط‌زیست طراحی شده:
کاهش برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی و منابع آب شرب.
کاهش تخلیه آب خاکستری به شبکه فاضلاب، که بار تصفیه‌خانه‌ها را کاهش می‌دهد.
حفظ منابع آبی برای نسل‌های آینده، به‌ویژه در اقلیم‌های خشک ایران.
استفاده از فرآیندهای تصفیه طبیعی (زیستی) که کم‌مصرف، کم‌هزینه و کم‌آلاینده هستند.

رابطه بین آب و هوا و مزاج افراد در همدان و مصرف آب

همدان شهری کوهستانی با آب و هوای سرد و خشک می‌باشد و این هوا روی مزاج افراد اثر گذاشته و درصد افراد با مزاج سوداوی بیشتر از حد نرمال می‌باشد و در این افراد بیماری غالب وسواس می‌باشد که موجب مصرف بیش از حد معمول آب در این خانوار ها شده است
و نیز مصرف غذاهای فست فودی و فریزری و سبک زندگی هم مزید بر علت شده است .
به طوری که ،در موارد نمونه ی آماری بنده شخصی مشاهده شد، که داخل کنتور برق را نیز با شلنگ آب می‌شست.
شخصی که سالی دوبار فرش هایش را می‌شست، یا شخصی که آنقدر استحمام خود را طولانی می کرد(با آب باز زیر دوش) که در حمام بیهوش شده بود‌
بنده با مشاهده ی جامعه آماری خود این نتیجه را گرفتم که به علل مختلف (غذا های نامناسب ، آب و هوا ، سبک زندگی و…)طبع سوادا و بیماری وسواس افزایش یافته است.

لذا راهکار بنده برای کاهش مصرف آب و صرفه جویی در مصرف آب از طریق کنترل بیماری وسواس با کمک موارد زیر می‌باشد:
۱)اصلاح مزاج توسط غذاهای گرم وتر
۲)اصلاح سبک زندگی و خواب و آگاه سازی مردم از طریق رسانه های جمعی برای کنترل غلبه ی سودا
۳)کمک گرفتن از روحانیون و اساتید حوزوی در رادیو و تلویزیون برای آگاه سازی قشر مذهبی با احکام وسواس
۴)کمک گرفتن از گروه های جهادی طلاب و پزشکان و مشاوران فعال جهت برگزاری کلاس های آموزشی و آگاه سازی مردم جهت درمان بیماری وسواس
به نظر بنده ،کنترل بیماری وسواس و اصلاح مزاج افراد کمک شایانی در مدیریت مصرف آب خواهد کرد چرا که در حالت نرمال به خاطر وجود ۴طبع پایه در حالت عادی ۲۵درصدد افراد باید دارای طبع سودا باشند که با سبک زندگی امروزی و غذاهای فست فودی و فریزری و ده ها مورد نامناسب سبک زندگی میزان افراد دارای مزاج سودا و غلبه سودا بیشتر شده و کنترل آن ،باعث تعدیل مصرف در بیش از ۲۵درصد از مشترکین خواهد شد و باعث کاهش آشکار تعداد مشترکان پرمصرف خانگی می شود و کمک شایانی در مدیریت مصرف آب و مصرف بهینه آب خواهد کرد.

استفاده از ادوات کاهنده مصرف در کل نقش تعیین کننده ای در مصرف آب خواهد داشت .
این ادوات اگر باعث کاهش سرعت حرکت آب یا کاهش دبی خروجی شوند می‌توانند در مصرف بهینه آب نقش موثری داشته باشند، اما در اشخاص وسواسی عموماً با کاهش دبی آب خروجی ،زمان استفاده از آب افزایش خواهد یافت و تاثیر چندانی روی حجم کل آب مصرفی نخواهد داشت ،ولی در صورت کنترل بیماری وسواس از طریق اصلاح مزاج افراد ، طبق طرح مذکور، اثر کنترلی این ادوات روی کاهش مصرف بی‌رویه آب ،به طور محسوسی آشکار تر خواهد شد.

در صورت کنترل بیماری وسواس شخص میتواند آب خروجی حمام و آشپزخانه را در جمع کرده برای مصارفی مانند آبیاری باغچه و یا شستن ماشین و … استفاده کند ولی شخص وسواس این کار را نخواهد کرد.

قبض آب یکی از نمونه‌های آماری بنده :
مشترک:منزل مسکونی دو طبقه،که در هر واحد یک خانواده سه نفره ساکن است در شهر همدان دارای قبض آب ۶میلیونی است که در صورت کنترل بیماری وسواس در این دو خانواده ،میزان مصرف آب تا سطح مصرف بهینه کاهش خواهد یافت.

طرح بنده هیچ گونه اثر سوء روی کاهش مطلوبیت مصرف آب نخواهد داشت بلکه موجب افزایش رضایت مشترکین خواهد شد زیرا که کاری است که موجب خشنودی پروردگار جهانیان است.

این طرح به صورت یک پویش اجتماعی در غالب آموزش های جمعی به سادگی از طریق رسانه های جمعی و گروه های جهادی و کلیپ های انیمیشنی آموزشی ، به سادگی و با هزینه ی به مراتب کمتر از طرح های عمرانی ، قابلیت اجرا دارد.و از آنجایی که به شدت با سلامت افراد مرتبط است و با درمان غلبه سودا از بیماری های شدید تر این غلبه ی مزاجی مانند ام اس و… جلوگیری می‌شود به شدت مورد استقبال عمومی قرار خواهد گرفت و نیز موجب کاهش هزینه‌های درمانی آتی از طریق پیشگیری خواهد شد

۱) با درمان بیماری وسواس از طریق روش های مذکور ، به میزان قابل توجهی ، مصرف مشترکین پرمصرف خانگی کم خواهد شد و هزینه های این خانوار ها به طور محسوسی کاهش خواهد یافت.
۲)با درمان غلبه سودا از بیماری های شدید تر این غلبه ی مزاجی مانند ام اس و… جلوگیری می‌شود لذا به شدت موجب کاهش هزینه‌های درمانی آتی، از طریق پیشگیری خواهد شد .

بنده کارشناس مهندسی آب و طلبه حوزه هستم
راهکارهای مدیریتی زیادی در بخش آب ارائه شده اند که در جای خود بسیار خوب هستند ،اما چند نکته در طرح بنده وجود دارد که در راهکارهای قدیمی وجود ندارد و از این منظر دارای نو آوری است:
۱)اکثر طرح های مدیریتی جنبه دستگاهی و یا مدیریتی و فرمولی دارند ولی طرح بنده به جنبه ی انسانی پرداخته و به اصطلاح شخص مصرف کننده میپردازد نه اصلاح ابزار آلات و فرمول ها و تجهیزات ،زیرا که این شخص است که ،مصرف کننده آب است و اوست که در نهایت تصمیم می‌گیرد، آب را چگونه مصرف کند، نه وسایل و تجهیزات ،لذا اگر شخصی نخواهد آب را درست مصرف کند، اگر تمام راه‌های مدیریتی را به کار ببندیم و آب خاکستری را هم استفاده کنیم و از هدر رفتن آن جلوگیری کنیم و به روز ترین تجهیزات را هم برای کنترل مصرف به کار بریم، باز هم فایده ی چندانی نخواهد داشت .
۲) اکثریت طرح ها تک بعدی و تک رشته ای و از منظر یک مهندس آب یا عمران یا… به موضوع و مشکل نگاه کرده و ارائه ی راهکار می نماید ،در حالی که طرح بنده دیدی چند جانبه و بین رشته‌ای دارد و راهکارهای بین رشته‌ای و جامع ارائه می‌دهد( با کمک گرفتن از رشته‌های جامعه شناسی ،روانشناسی،پزشکی، طب سنتی ،مهندسی اب،الهیات و حوزوی ).
۳) در دین مبین اسلام ،روایات بسیاری درباره اسراف آب وجود دارد و به این نکته نیز اشاره شده است که اسراف باعث کاهش شدید نعمت خواهد شد و اسراف در بخش آب هم از این قضیه مستثنی نیست ،لذا شایسته است که در کشور اسلامی ،به مصرف بی‌رویه آب بی توجهی صورت نگیرد ،چرا که موجب کاهش نعمات الهی در این زمینه خواهد شد.

به طور قطع اجرای طرح مذکور ،با عث موارد زیر خواهد شد:
۱)کاهش مصرف بی‌رویه آب
۲)کمتر شدن تولید آب آلوده
۳)کاهش آسیب به محیط زیست
۴)حفظ بیش تر میراث گران بهای آب برای نسل آینده
۵)محسوس تر شدن آثار استفاده از ادوات کاهنده مصرف آب و در نتیجه حفظ محیط زیست
۶) جلوگیری از اسراف این نعمت الهی و در نتیجه برکت نعمات، توسط خداوند و جلب رحمت و رضایت الهی

رابطه بین آب و هوا و مزاج افراد در همدان و مصرف آب

همدان شهری کوهستانی با آب و هوای سرد و خشک می‌باشد و این هوا روی مزاج افراد اثر گذاشته و درصد افراد با مزاج سوداوی بیشتر از حد نرمال می‌باشد و در این افراد بیماری غالب وسواس می‌باشد که موجب مصرف بیش از حد معمول آب در این خانوار ها شده است
و نیز مصرف غذاهای فست فودی و فریزری و سبک زندگی هم مزید بر علت شده است .
به طوری که ،در موارد نمونه ی آماری بنده شخصی مشاهده شد، که داخل کنتور برق را نیز با شلنگ آب می‌شست.
شخصی که سالی دوبار فرش هایش را می‌شست، یا شخصی که آنقدر استحمام خود را طولانی می کرد(با آب باز زیر دوش) که در حمام بیهوش شده بود‌
بنده با مشاهده ی جامعه آماری خود این نتیجه را گرفتم که به علل مختلف (غذا های نامناسب ، آب و هوا ، سبک زندگی و…)طبع سوادا و بیماری وسواس افزایش یافته است.

لذا راهکار بنده برای کاهش مصرف آب و صرفه جویی در مصرف آب از طریق کنترل بیماری وسواس با کمک موارد زیر می‌باشد:
۱)اصلاح مزاج توسط غذاهای گرم وتر
۲)اصلاح سبک زندگی و خواب و آگاه سازی مردم از طریق رسانه های جمعی برای کنترل غلبه ی سودا
۳)کمک گرفتن از روحانیون و اساتید حوزوی در رادیو و تلویزیون برای آگاه سازی قشر مذهبی با احکام وسواس
۴)کمک گرفتن از گروه های جهادی طلاب و پزشکان و مشاوران فعال جهت برگزاری کلاس های آموزشی و آگاه سازی مردم جهت درمان بیماری وسواس
به نظر بنده ،کنترل بیماری وسواس و اصلاح مزاج افراد کمک شایانی در مدیریت مصرف آب خواهد کرد چرا که در حالت نرمال به خاطر وجود ۴طبع پایه در حالت عادی ۲۵درصدد افراد باید دارای طبع سودا باشند که با سبک زندگی امروزی و غذاهای فست فودی و فریزری و ده ها مورد نامناسب سبک زندگی میزان افراد دارای مزاج سودا و غلبه سودا بیشتر شده و کنترل آن ،باعث تعدیل مصرف در بیش از ۲۵درصد از مشترکین خواهد شد و باعث کاهش آشکار تعداد مشترکان پرمصرف خانگی می شود و کمک شایانی در مدیریت مصرف آب و مصرف بهینه آب خواهد کرد.

استفاده از ادوات کاهنده مصرف در کل نقش تعیین کننده ای در مصرف آب خواهد داشت .
این ادوات اگر باعث کاهش سرعت حرکت آب یا کاهش دبی خروجی شوند می‌توانند در مصرف بهینه آب نقش موثری داشته باشند، اما در اشخاص وسواسی عموماً با کاهش دبی آب خروجی ،زمان استفاده از آب افزایش خواهد یافت و تاثیر چندانی روی حجم کل آب مصرفی نخواهد داشت ،ولی در صورت کنترل بیماری وسواس از طریق اصلاح مزاج افراد ، طبق طرح مذکور، اثر کنترلی این ادوات روی کاهش مصرف بی‌رویه آب ،به طور محسوسی آشکار تر خواهد شد.

در صورت کنترل بیماری وسواس شخص میتواند آب خروجی حمام و آشپزخانه را در جمع کرده برای مصارفی مانند آبیاری باغچه و یا شستن ماشین و … استفاده کند ولی شخص وسواس این کار را نخواهد کرد.

قبض آب یکی از نمونه‌های آماری بنده :
مشترک:منزل مسکونی دو طبقه،که در هر واحد یک خانواده سه نفره ساکن است در شهر همدان دارای قبض آب ۶میلیونی است که در صورت کنترل بیماری وسواس در این دو خانواده ،میزان مصرف آب تا سطح مصرف بهینه کاهش خواهد یافت.

طرح بنده هیچ گونه اثر سوء روی کاهش مطلوبیت مصرف آب نخواهد داشت بلکه موجب افزایش رضایت مشترکین خواهد شد زیرا که کاری است که موجب خشنودی پروردگار جهانیان است.

این طرح به صورت یک پویش اجتماعی در غالب آموزش های جمعی به سادگی از طریق رسانه های جمعی و گروه های جهادی و کلیپ های انیمیشنی آموزشی ، به سادگی و با هزینه ی به مراتب کمتر از طرح های عمرانی ، قابلیت اجرا دارد.و از آنجایی که به شدت با سلامت افراد مرتبط است و با درمان غلبه سودا از بیماری های شدید تر این غلبه ی مزاجی مانند ام اس و… جلوگیری می‌شود به شدت مورد استقبال عمومی قرار خواهد گرفت و نیز موجب کاهش هزینه‌های درمانی آتی از طریق پیشگیری خواهد شد

۱) با درمان بیماری وسواس از طریق روش های مذکور ، به میزان قابل توجهی ، مصرف مشترکین پرمصرف خانگی کم خواهد شد و هزینه های این خانوار ها به طور محسوسی کاهش خواهد یافت.
۲)با درمان غلبه سودا از بیماری های شدید تر این غلبه ی مزاجی مانند ام اس و… جلوگیری می‌شود لذا به شدت موجب کاهش هزینه‌های درمانی آتی، از طریق پیشگیری خواهد شد .

بنده کارشناس مهندسی آب و طلبه حوزه هستم
راهکارهای مدیریتی زیادی در بخش آب ارائه شده اند که در جای خود بسیار خوب هستند ،اما چند نکته در طرح بنده وجود دارد که در راهکارهای قدیمی وجود ندارد و از این منظر دارای نو آوری است:
۱)اکثر طرح های مدیریتی جنبه دستگاهی و یا مدیریتی و فرمولی دارند ولی طرح بنده به جنبه ی انسانی پرداخته و به اصطلاح شخص مصرف کننده میپردازد نه اصلاح ابزار آلات و فرمول ها و تجهیزات ،زیرا که این شخص است که ،مصرف کننده آب است و اوست که در نهایت تصمیم می‌گیرد، آب را چگونه مصرف کند، نه وسایل و تجهیزات ،لذا اگر شخصی نخواهد آب را درست مصرف کند، اگر تمام راه‌های مدیریتی را به کار ببندیم و آب خاکستری را هم استفاده کنیم و از هدر رفتن آن جلوگیری کنیم و به روز ترین تجهیزات را هم برای کنترل مصرف به کار بریم، باز هم فایده ی چندانی نخواهد داشت .
۲) اکثریت طرح ها تک بعدی و تک رشته ای و از منظر یک مهندس آب یا عمران یا… به موضوع و مشکل نگاه کرده و ارائه ی راهکار می نماید ،در حالی که طرح بنده دیدی چند جانبه و بین رشته‌ای دارد و راهکارهای بین رشته‌ای و جامع ارائه می‌دهد( با کمک گرفتن از رشته‌های جامعه شناسی ،روانشناسی،پزشکی، طب سنتی ،مهندسی اب،الهیات و حوزوی ).
۳) در دین مبین اسلام ،روایات بسیاری درباره اسراف آب وجود دارد و به این نکته نیز اشاره شده است که اسراف باعث کاهش شدید نعمت خواهد شد و اسراف در بخش آب هم از این قضیه مستثنی نیست ،لذا شایسته است که در کشور اسلامی ،به مصرف بی‌رویه آب بی توجهی صورت نگیرد ،چرا که موجب کاهش نعمات الهی در این زمینه خواهد شد.

به طور قطع اجرای طرح مذکور ،با عث موارد زیر خواهد شد:
۱)کاهش مصرف بی‌رویه آب
۲)کمتر شدن تولید آب آلوده
۳)کاهش آسیب به محیط زیست
۴)حفظ بیش تر میراث گران بهای آب برای نسل آینده
۵)محسوس تر شدن آثار استفاده از ادوات کاهنده مصرف آب و در نتیجه حفظ محیط زیست
۶) جلوگیری از اسراف این نعمت الهی و در نتیجه برکت نعمات، توسط خداوند و جلب رحمت و رضایت الهی

سامانه آبیاری زیرسطحی لوله تراوای بی فشار

این شرکت در سال ۱۳۹۴ تاسیس و در مرکز رشد زیست فنآوری پارک علم و فنآوری یزد مستقر شد و در سال ۱۳۹۵ به فنآوری طراحی و تولید انبوه لوله تراوای آبیاری زیر سطحی رسیده و در محل پایلوتهای فنآوری پارک علم و فنآوری یزد مشغول تولید بوده و در سال ۱۳۹۸ مجوز بهره برداری از خط تولید را از سازمان صمت یزد اخذ نموده و اکنون در شهرک صنعتی یزد مهر مشغول تولید این سامانه هستیم
آین سامانه نوین آبیاری در بیش از ۳۰۰ پایلوت از باغات پسته و عرصه های مشجر با موفقیت انجام شده است

بخش عمده آب با کیفت و در دسترس بشر، به¬مصرف آبیاری گیاهان می¬رسد و تا کنون روش¬های ¬متنوعی برای آبیاری آن¬ها بکار رفته است . با توجه به محدودیت منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک، استفاده بهینه از منابع آبی موجود به¬عنوان محور اصلی توسعه کشاورزی و محیط زیست اجتناب¬ناپذیر است. آبیاری موضعی و حذف تبخیر از سطح خاک با استفاده از سامانه¬های نوین آبیاری زیرسطحی یکی از گزینه¬های کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی می¬باشد.
از جنبه کاربردی، در شرایط کم آبیاری و خرده مالکیتی، سیستم آبیاری ساده و کم ¬فشاری که با سیستم غرقابی موجود هم¬خوانی داشته و به عبارتی نیازی به پمپاژ و فیلتراسیون آب نباشد، می¬تواند راهکار مناسب باشد. در روش آبیاری زیرسطحی لوله تراوای ثقلی (بی فشار)، آب مورد نیاز درختان از طریق لوله¬های مشبک (سوراخ¬دار) پوشیده با پارچه پلاستیکی و ترجیحاً مدفون در بستر شنی، در فشار بسیار کم (کمتر از ۰۵/۰ بار و بدون نیاز به پمپاژ و فیلتراسیون) مستقیماً در اختیار ریشه درخت قرار می‌گیرد
اهداف طرح عبارتند از:
1-صرفه جویی در مصرف آب آبیاری و کاهش دور آبیاری در عرصه های مشجر و خورده مالکیتی با استفاده از لوله مشبک فیلتر دار مدفون در مجاورت ردیف درختان
2-مدیریت مصرف آب با دبی بالا و در زمان محدود بدون استفاده از سیستم پمپاژ و فیلتراسیون

در روش آبیای زیرسطحی لوله تراوای بی فشار، آب مورد نیاز درختان از طریق لوله های پلیکا مشبک (سوراخدار) پوشده با پارچه پلاستیکی و مدفون در بستر شنی، مستقیما در اختیار ریشه درخت قرار می گیرد. از مزایای این سیستم: حداکثر بودن راندمان آبیاری به دلیل ناچیز بودن تبخیر سطحی و نشت عمقی، سطح خیس شدگی بالا، عدم نیاز به پمپاژ آب به سیستم، عدم گرفتگی ، عدم نفوذ ریشه به به داخل لوله، امکان کودآبیاری محلول هنگام آبیاری (و صرفه جویی در مصرف کود) و چاله کود بموازات لوله آبیاری، امکان آبیاری ثقلی، کاهش رشد علف های هرز و عمر طولانی (دایمی) می باشد. این سیستم آبیاری در سالهای اخیر مورد پذیرش باغداران پسته قرار گرفته و در صدها هکتار از باغات پسته استان های کرمان و یزد و فارس اجرا شده است.
این روش آبیاری با سابقه تحقیقاتی ۳۰ ساله در بیش از ۳۰۰ پایلوت در باغات پسته، انگور، توت، ویلاهای خصوصی و بوستانهای مشجر عمومی (پارک شهرداری) با موفقیت توسط شرکت نوآبیاران بوستان مهر اجرا شده است. و با توجه به ارزیابی و تاییدیه موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مجری طرح توسعه سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی از باغداران متقاضی حمایت کرده است.

در این سامانه نوین آبیاری تبخیر از سطح خاک به حد اقل رسیده و نیز با طراحی دقیق دور آبیاری می توان اتلاف عمقی آب را کاهش داد و موجب ارتقاء بهره وری آب کشاورزی گردد بنحوی در پایلوتهای اجرا شده پسته مدول آبیاری به ۰/۱۴ لیتر بر ثانیه بر هکتار کاهش یافته است.

بکار گیری این روش آبیاری با عث کوتاه شدن دور آبیاری می گردد و بعبارتی بهره بردار می تواند (باید) عرصه مشجر را در دورهای کوتاهتر و با مقدار آب آبیاری کمتر طبق حق آبه باغ را آبیاری کند و در نتیجه از بروز تنش آبی مخصوصا در فصل گرما جلو گیری می گردد و این باعث افزایش کمی و کیفی محصول می گردد.
طبق مستندات پژوهشی بکار گیری این روش آبیاری در باغ پسته نه تنها موجب افزایش مقدار محصول بلکه باعث افزایش کیفیت محصول (خندانی بیشتر و بزگتر بودن دانه های پسته) شده است.

شرایط کلی عرصه برای اجرای سامانه آبیاری زیر سطح لوله تراوا عبارت است از:
شوری آب آبیاری (EC) کمتر از ۱۵۰۰۰ باشد
کمیت آب آبیاری برای بافت خاک سنگین ۵۰۰۰ متر مکعب در سال
کمیت آب آبیاری برای بافت خاک متوسط ۶۰۰۰ متر مکعب در سال
کمیت آب آبیاری برای بافت خاک سبک ۷۰۰۰ متر مکعب در سال
آب منبع آبیاری زلال و فاقد ماسه باشد
فاصله ترانشه بسته به گونه و سن درخت و بافت خاک در گستره ۰/۵ تا ۱/۲ متر
عمق ترانشه قرارگیری لوله های تراوا بست به بافت خاک و گونه گیاه در گستره ۰/۳ تا ۰/۶ متر

این سامانه آبیاری با سابقه تحقیقاتی ۳۰ ساله در بیش از ۳۰۰ پایلوت در باغات پسته، انگور، توت، ویلاهای خصوصی و بوستانهای مشجر عمومی (پارک شهرداری) با موفقیت توسط شرکت نوآبیاران بوستان مهر اجرا شده است

استفاده از لوله سوراخدار با پوشش پارچه پلاستیکی بعنوان لوله تراوا در آبیاری زیرسطحی، عملکرد بدون فشار (ثقلی) سیستم آبیاری بواسطه رسانایی هیدرولیکی بسیار بالای لوله تراوا، تخلیه فوری لوله تراوا پس از اتمام فرایند آبیاری و به تبع عدم نفوذ ریشه در لوله تراوا و ایجاد پیاز رطوبتی افقی با مقطع بیضی گونه و یکنواخت در سرتاسر لترال.

این سامانه آبیار ی را می توان در همه عرصه های کشاورزی (باغات ، فضای سبز مشجر ، گلخانه و و حتی مزارع و … )
آین سامانه برای مفادیر دبی آب کم هم قابل اجرا است

برای هر نوع محصول و در هر منطقه قابل اجرا است

با توجه به ارزیابی و تاییدیه موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مجری طرح توسعه سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی از باغداران متقاضی حمایت کرده است.

• پروژه-های-اجرا-شده-تا-سال-۹۸.pdf
• 
• 
• 
• JISE_Volume-45_Issue-1_Pages-85-97-1_Compressed.pdf

استفاده از پساب بهداشتی تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اجرای طرح تصفیه فاضلاب بهداشتی با پکیج تصفیه فاضلاب،امکان استفاده از پساب بهداشتی تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز در محیط‌های بسته و یا مناطقی با محدودیت منابع آبی بود. در محل پروژه، به دلیل کویری بودن منطقه و کم‌آب بودن محیط، فضای سبز کارخانه با چالش جدی در نگهداری روبرو بود و در صورت تأمین کامل آب (حدوداً ۴۰۰۰ متر مکعب در هر سال) برای آبیاری فضای سبز از آب لوله‌کشی، نه تنها هزینه‌بر، بلکه غیراقتصادی و مغایر با ملاحظات زیست‌محیطی بود.
با راه‌اندازی پکیج تصفیه فاضلاب انسانی، پساب خروجی با کیفیت مناسب و کنترل آلاینده‌ها تا زیر حد مجاز و بدون بو، پس از گندزدایی به شبکه آبیاری فضای سبز منتقل شد. این اقدام، باعث صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب شهری گردید و همچنین نقش مهمی در حفظ پوشش گیاهی محیط داشت.
این تجربه به خوبی نشان داد که در مناطقی که با بحران کم‌آبی مواجه‌اند، بازچرخانی آب و استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه‌شده می‌تواند راه‌حلی علمی و موثر در حفظ منابع آبی کشور و مدیریت پایدار مصرف باشد.

در سال‌های اخیر تمایل به استفاده از واحدهای پیش ساخته تصفیه آب و فاضلاب به شکل پکیج‌های قابل حمل به ویژه برای اجتماعات کوچک از قبیل مناطق روستایی، کمپ‌ها، سایت‌های کارگاهی و یگان‌های نظامی رو به افزایش است. با ساخت تصفیه خانه‌های پیش ساخته (پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی) به صورت واحدهای آماده، علاوه بر کاهش قابل ملاحظه در هزینه‌ها و زمان مورد نیاز، امکان حمل و جابجایی آنها به شکل کانتینرهای استاندارد فراهم می‌شود . کاربرد این واحدهای پیش ساخته به عنوان راه‌حلی مقرون به صرفه و مطمئن در تصفیه فاضلاب اجتماعات کوچک و رفع معضلات زیست محیطی واحدهای آلاینده شهری و صنعتی توصیه می‌گردد . اصلیترین دلیل طراحی و ساخت پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی و انسانی، جلوگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار متعدد و ورود مواد آلی مضر به محیط زیست در محیط‌هایی می‌باشد که به شبکه‌های فاضلاب مرکزی متصل نمی‌باشند. به عنوان مثال در واحدهای بیمارستانی یا کمپ‌های نظامی و امدادرسانی و حتی مجتمع‌های مسکونی می‌توان از این تجهیزات برای تصفیه فاضلاب انسانی و بهداشتی استفاده نمود. فاضلاب‌های آلوده و بیمار یزا پس از هدایت به سیستم تصفیه فاضلاب بهداشتی و طی مراحل مختلف تصفیه به پسابی زلال، بدون بو و عاری از مواد معلق پالایش شده، پس از گندزدایی با ترکیبات کلر یا گاز ازون مطابق با استانداردهای محیط زیست قابل دفع به آب‌های سطحی و زیرزمینی یا استفاده در مصارف دورهای آبیاری فضای سبز خواهد بود.

* مزایای تصفیه فاضلاب

۱- از فاضلاب تصفیه شده باکیفیت می‌توان برای آبیاری مزارع و زمین‌های زراعی استفاده کرد.
2- اطمینان از عدم وجود آلودگی و عوامل بیماری‌زا برای تخلیه‌ی فاضلاب تصفیه شده در طبیعت
3- جبران و صرفه‌جویی در مصرف آب و منابع آبی کشور

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اجرای طرح تصفیه فاضلاب بهداشتی با پکیج تصفیه فاضلاب،امکان استفاده از پساب بهداشتی تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز در محیط‌های بسته و یا مناطقی با محدودیت منابع آبی بود. در محل پروژه، به دلیل کویری بودن منطقه و کم‌آب بودن محیط، فضای سبز کارخانه با چالش جدی در نگهداری روبرو بود و در صورت تأمین کامل آب (حدوداً ۴۰۰۰ متر مکعب در هر سال) برای آبیاری فضای سبز از آب لوله‌کشی، نه تنها هزینه‌بر، بلکه غیراقتصادی و مغایر با ملاحظات زیست‌محیطی بود.
با راه‌اندازی پکیج تصفیه فاضلاب انسانی، پساب خروجی با کیفیت مناسب و کنترل آلاینده‌ها تا زیر حد مجاز و بدون بو، پس از گندزدایی به شبکه آبیاری فضای سبز منتقل شد. این اقدام، باعث صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف آب شهری گردید و همچنین نقش مهمی در حفظ پوشش گیاهی محیط داشت.
این تجربه به خوبی نشان داد که در مناطقی که با بحران کم‌آبی مواجه‌اند، بازچرخانی آب و استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه‌شده می‌تواند راه‌حلی علمی و موثر در حفظ منابع آبی کشور و مدیریت پایدار مصرف باشد.
* مزایای تصفیه فاضلاب

۱- از فاضلاب تصفیه شده باکیفیت می‌توان برای آبیاری مزارع و زمین‌های زراعی استفاده کرد.
2- اطمینان از عدم وجود آلودگی و عوامل بیماری‌زا برای تخلیه‌ی فاضلاب تصفیه شده در طبیعت
3- جبران و صرفه‌جویی در مصرف آب و منابع آبی کشور

پایا فولاد کویر یزد برای صرفه جویی در آب مصرفی کارخانه به دلیل قرار گیری درمنطقه کویری و کم آب، قصد استفاده مجدد از آب خروجی کارخانه (باطله حاصل از تولید) را دارد. باطله حاصل از تولید محصول حاوی آب و جامدات و مواد معدنی است که به سمت سد باطه می‌رود قبل از ورود به سد باطله در بخش Dewatering Tailing کارخانه، وارد دستگاه فیلتر پرس می‌شود. فیلتر پرس در زمینی به مساحت حدوداً ۲.۵ هکتار در نزدیکی سد باطله قرار گرفته است.

سیاست کلی شرکت پایا فولاد کویر یزد بر کاهش مصرف آب و بازیابی حداکثری است. این فرایند در زمان تولید، ابتدا در تیکنر و سپس در قسمت فیلتر پرس صورت می‌گیرد که در تیکنر با استفاده کردن فلوکولانت، جامدات را در آب را ته‌نشین کرده و آنها با مقداری آب به سمت Tailing Dewatering هدایت می‌کند. این فرآیند موجب کاهش مصرف آ ب شده و بازیابی آ ن را تا ۸۰ % افزایش می‌دهد.

باطله حاصل از جدایش مغناطیسی خشک است که خوراک ورودی به خطوط خردایش آسیاب گلوله‌ای می‌باشد و به نام باطله خشک نامیده می‌شود که از پسماندهای تولیدی در فاز بهره‌برداری می‌باشد.

باطله حاصل از فرآوری مستقیم از فیلترپرس پس از دو مرحله آبگیری (تیکنر و فیلترپرس در کارخانه آبگیری) با میزان رطوبت ۲۰ درصد وارد محل سد باطله می‌شود که به دلیل سرعت تبخیر بالا در منطقه، رطوبت آن تا حد زیادی تبخیر میشود. ایجاد باطله خشک با درصد آب کمتر علاوه بر صرفه جویی ، یکی از راههای کاهش خطرات احتمالی آلودگی محیط زیست و کاهش سایر مشکلات نگهداری باطله است که به همین منظور در این طرح از فیلترپرس و تیکنر جهت آبگیری باطله استفاده شده است. با توجه به نوع عملیات فرآوری که به صورت مغناطیسی می‌باشد، بدیهی است که ترکیب باطله کارخانه فرآوری سنگ آهن ترکیب کانسنگ ورودی به کارخانه (خاک و آب) و فاقد ادیتیو و مواد شیمیایی خواهد بود. لذا باطله فراوری از پتانسیل آلایندگی بالایی در آلودگی منابع خاکی برخوردار نیست.

علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب با استفاده از فیلتر پرس موجب می‌شود که زمین‌های اختصاص داده شده برای سد باطله نیز کاهش یابد.

شرکت صنعتی معدنی پایا فولاد کویر یزد با پایبندی به اصول توسعه پایدار، همواره در تلاش است اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های خود را به حداقل برساند. در این راستا، اقداماتی نظیر بهینه‌سازی فرآیندهای تولید به منظور کاهش مصرف انرژی و آب، به‌کارگیری سیستم مدیریت پسماند بهینه، کاهش مصرف انرژی یا استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، و موارد مشابه در دستور کار قرار این شرکت قرار دارد. همچنین با رعایت استانداردهای بین‌المللی زیست‌محیطی، گام‌های موثری در جهت حفاظت از منابع طبیعی و مدیریت صحیح پسماند برداشته‌ایم.
از جمله اقدامات شرکت صنعتی معدنی پایا فولاد کویر یزد در خصوص انطباق و سازگاری با ملاحظات زیست‌محیطی، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
 اخذ گواهینامه‌های زیست‌محیطی نظیر ISO 14001 و ISO 45001
 کسب گواهینامه اعتباربخشی نشان بلوغ HSE سطح طلا (درجه عالی) از انجمن مدیریت سبز ایران
 انجام ارزیابی زیست‌محیطی خط ۲ و خط ۳ افزایش ظرفیت کنسانتره آهن پایا فولاد کویر یزد توسط مشاوران زیست‌محیطی
 استقرار سیستم مدیریت پسماند بهینه و انجام تفکیک زباله در مبدأ
 استقرار سیستم بازرسی، تعمیر و نگهداری ادواری تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی به منظور کاهش انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی
 راه‌اندازی RO و بررسی عملکرد سیستم آنلاین و بهره‌گیری مناسب از تجهیزات RO
 جایگزینی و تعویض ماشین‌آلات فرسوده یا دارای انتشار گازهای گلخانه‌ای بالا با تجهیزات و ماشین‌آلات دارای انتشار پایین‌تر گازهای گلخانه‌ای
 آبگیری از باطله‌ها و کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی تأمین آب فرآیندی
 استفاده از سیستم غبارنشان در مجموعه جهت کاهش گرد و غبار در محیط کار
 پیاده‌سازی الزامات قوانین و آیین‌نامه‌های زیست‌محیطی در مجموعه پایا فولاد کویر یزد
 احداث فضای سبز در کارخانه و نگهداری مستمر آنها به منظور کاهش اثر آلاینده‌ها، گازهای گلخانه‌ای و گرمایش جهانی در منطقه
 تصفیه پساب انسانی به کمک پکیج تصفیه فاضلاب بیولوژیکی و استفاده از پساب تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز و تأمین آب سیستم آتش‌نشانی
 انجام ۱۲ دوره خوداظهاری زیست‌محیطی و ارائه نتایج به سازمان حفاظت محیط زیست
 اجرای نظام آراستگی محیط کار (5S) در کارخانه